اشاره: این متن در پاسخ به دو کامنت بر مقاله اخیر در پاسخ به جناب محمدعلی کوشا نگاشته شده است. کامنت ها و این پاسخ در سایت «زیتون» منتشر شده و اکنون در اینجا بازنشر می شود.
جناب آقای اشکوری
چند جا در متن یاداشت، دیدگاه آقای مطهری را مورد تعریض یا خدشه قرا داده اید اما مشخص نفرموده اید که کدام سخن از ایشان در کدام کتاب در نظر حضرتعالی مخدوش است و چرا در نظر شما، مصداق آسیبهائی از قبیل« تحمیل دیدگاه کلامی بر تاریخ» است . احنمالاً تصدیق می فرمائید که مخاطب شما تنها با ذکر ِصریحِ رأیِ موردِ انتقاد و ذکر منابعِ مربوطه قادر تفکر و به داوری میان دیدگاه های مختلف خواهد بود . اگر لطف کنید و این موارد را مشخص بفرمائید باب بحثهای آتی هم گشوده خواهد شد.
o
حم شادکام
امامت حسین ابن علی در قضیه ما نحن فیه در زنده نگاه داشتن سنت جدش مبنی بر عدم اکراه در دین بوده است. هدف نهایی اسلام اقامه مدینه ایست که شهروندانش دارای حقوقی اند که تکلیفشان دائر به رعایت حقوق همشهری با آن تناقض نداشته باشد. این امر مستلزم کسب آگاهی از اصول مزبور می باشد. در واقعه کربلا اعلام آمادگی اهل کوفه به قیام به این مراتب تکلیف امام را به قبول مسئولیت رهبری آن را تعیین کرده بود. لذا فرمود ولو بلغ ما بلغ.
پاسخ ها:
با سلام به دوستان شادکام و امیرحسین و سپاس از اظهارنظرشان
اول به شادکام پاسخ بدهم.
نخست بگویم که ایشان «عدم اکراه در دین» را از مؤلفه های قیام امام حسین دانسته است. اما تا آنجا که اطلاع دارم چنین مؤلفه ای نه در منابع نقلی وجود دارد و نه به لحاظ عقلی قابل اثبات است. اصولا مسئله دین و اکره و عدم اکراه در دین موضوع جدال و اختلاف فیمابین نبوده است تا امام حسین بخواهد با خون خود تعیین تکلیف کند. شاید مراد ایشان عدم اکره در بیعت باشد که البته درست است.
موضوع دوم یعنی «هدف نهایی اسلام اقامه مدینه است . . .» نیز ربطی به مانحن فیه ندارد. اولا دلیل این که هدف اسلام اقامه مدینه است چیست؟ کدام دلیل عقلی و نقلی آن را ثابت و مدلل می کند؟ ثانیا، هیچ ربط منطقی بین دعوی اقامه مدینه با حرکت امام حسین به سوی عراق وجود ندارد.
با این حال حدس می زنم این دوست گرامی موفق نشده اند مرادشان را دقیق و روشن بیان کنند.
اما در مورد کامنت جناب امیرحسین. در پاسخ عرض می کنم که ظاهرا ایشان مقاله اصلی مرا در بررسی و نقد زنده یاد صالحی نجف آبادی در کتاب «شهید جاوید» نخوانده است چرا که در آنجا در این باب به تفصیل بحث کرده ام. مقاله اخیر اولا پاسخ یک منتقد است و ثانیا معطوف است به دو مقاله گذشته یعنی مقاله اصلی و اولیه من و بعد پاسخ جناب محمدعلی کوشا. توصیه می کنم جناب امیرحسین به مقاله اصلی مراجعه بفرمایند.