پرسش:
با سلام. در حدیث منقول از پیامبر تحت عنوان دوازده خلیفه از کجا می توان فهمید که این دوازده خلیفه چه کسانی هستند؟
پاسح:
با سلام
درست است که روایات متعددی با این مضمون وجود دارد که پیامبر اسلام خبر داده است که خلفای پس از من دوازده نفر اند. اما:
اولا به شدت تردید دارم که پیامبر به واقع سخنی با این عدد و دقت بیان کرده باشد. به ویژه باید به اخباری که در آنها نوعی پیشگویی و گاه پیشگویی دقیق هست به گونه ای که در عالم واقع مدتها پس از آن رخ داده است، به شدت مشکوک اند و نباید بدانها اعتماد کرد. به احتمال قریب به یقین اغلب آنها در ادوار بعد و پس از تحقق امر واقع به انگیزه هایی فرقه ای و عیقدتی برساخته شده اند.
ثانیا چنان که مدرسیی طباطبایی در کتاب مکتب در فرایند تکامل نشان داده و منابع آن را ذکر کرده است، عدد دوازده خلیفه اول در منابع اهل سنت دیده شده و آنگاه شیعه آن را مصادره کرده و آن را با امامان دوازده گانه خود منطبق دانسته است. با توجه به این که شیعه دوازده امامی از نیمه قرن چهارم پیدا شده و حداقل این عنوان از آن زمان (یعنی پز پایان غیبت صغری و آغاز غیبت کبری) رواج یافته است، باید قطعی دانست که این تطابق از آن به بعد زمان انجام شده است.
با این همه واقعا روشن نیست دوازده خلیفه یعنی چه و مراد واقعی و عینی آن چیست و مصادیق آنها چه کسانی اند؟
به ویژه باید دانست که عنوان «خلیفه» یک اصطلاح سیاسی از مقطع پس از رحلت پیامبر پدید آمده و بعدها به حاکمان سیاسی اطلاق شده است، در این صورت، اطلاق آن به امامان شیعی (جز امام علی و با تسامح امام حسن) دشوار است. چرا که آنان نه خلیفه بوده اند و نه امیرالمؤمنین. این واقعیت تاریخی انطباق حدیث دوازده خلیفه با دوازده امام شیعی ممکن نیست.
در هرحال خدا عالم است.
آیا ممکن است که نیروهای امنیتی صدای مولوی عبدالحمید را خاموش کنند؟
اشاره: چندی پیش یکی از خبرنگاران رادیو دویچه وله در آلمان دو پرسش از من کرد و من به هر دو پاسخ دادم و آن