برنامه تلويزيونى “پرتو نور” شماره ۱۷۴۹
پنج مؤلفه در دینداری معاصر
به مدت ۵۹ دقيقه
httpv://www.youtube.com/watch?v=rNh5FX5V29k
فايل صوتي برنامه فوق:
[Audio: 1749.mp3]
در این گفتار به امکان دینداری در جهان معاصر و به برخی از مؤلفه های آن پرداخته می شود. اغلب مؤمنان از جمله مسلمانان، هم دین خود را کامل و جامع و احیانا خاتم ادیان می دانند، و هم دین ورزی را در نظر و عمل برای همیشه و در هر شرایطی نه تنها ممکن بلکه مفید و حتی الزامی می شمارند. اما می دانیم که ماجرا به این سادگی نیست. از جمله پرسش این است که آیا تمام اجزای دین اسلام از جمله شریعت و احکام اجتماعی را می توان در هر زمانی و مکانی عملی کرد؟ در قرن اخیر شماری از مسلمانان عمدتا بنیادگرا بر این اندیشه تأکید و اصرار دارند که اسلام بدون احراز قدرت سیاسی یعنی حکومت اسلامی عملی نمی شود. در این صورت، با فرض روشن بودن اندیشه حکومت مذهبی و یا با فرض استنادات شرعی برای تحقق آن، می توان پرسید که آیا در این زمان چنان ایده ای قابلیت اجرا و عمل دارد؟ پیامد چنین نوع حکومتی چه خواهد بود؟
با این حال به گمانم در صورتی می توان در این روزگار و در روزگاران بعدی عامل به دین بود که اولا حوزه ها را تفکیک کنیم و مثلا پیام های اصلی و فراتاریخی اسلام و یا هر دینی دیگر را از پوسته زمانی – مکانی و تاریخی آن جدا کنیم و ثانیا ایده نافرجام و حتی می توان گفت بدفرجم حکومت تئوگراتیک و مذهبی را در هر شکلی آن رها کنیم. با توجه به این ملاحظات می توان دینداری فراتاریخی دینی چون اسلام را در پنج مؤلفه محقق کرد و در صورت التزام به آنها و استفاده صادقانه از آنها، از دین ورزی بهره های معنوی برد. این پنچ مؤلفه را با استفاده از اصطلاحات زبان پارسی می توان چنین برشمرد:
1- کرنش (تسلیم آگاهانه و مؤمنانه در برابر امر اولوهی)
2- نیایش (دعا – خواندن – با خداوند مکالمه و مفاهمه داشتن)
3- پرستش (عبادت – شکلی از دعا و مکالمه – این نیایش و پرستش آدمی را از برهوت تنهایی کیهانی نجات می دهد)
4- ستایش (ستایش زیبایی – جمال و جلال خدا و طبیعت و هستی)
5- خواهش (طلب – در مکالمه و مفاهمه با خداوند – در قالب دعا و یا عبادت)
در هر حال ایمان همواره باید خلاق و نوشونده باشد تا موجب سلوک معنوی و اخلاقی مفید و مؤثر باشد.