پرسش: nبا سلام. در حدیث منقول از پیامبر تحت عنوان دوازده خلیفه از کجا می توان فهمید که این دوازده خلیفه چه کسانی هستند؟nپاسح: nبا سلامnدرست است که روایات متعددی با این مضمون وجود دارد که پیامبر اسلام خبر داده است که خلفای پس از من دوازده نفر اند. اما:nاولا به شدت تردید دارم که پیامبر به واقع سخنی با این عدد و دقت بیان کرده باشد. به ویژه باید به اخباری که در آنها نوعی پیشگویی و گاه پیشگویی دقیق هست به گونه ای که در عالم واقع مدتها پس از آن رخ داده است، به شدت مشکوک اند و نباید بدانها اعتماد کرد. به احتمال قریب به یقین اغلب آنها در ادوار بعد و پس از تحقق امر واقع به انگیزه هایی فرقه ای و عیقدتی برساخته شده اند. nثانیا چنان که مدرسیی طباطبایی در کتاب مکتب در فرایند تکامل نشان داده و منابع آن را ذکر کرده است، عدد دوازده خلیفه اول در منابع اهل سنت دیده شده و آنگاه شیعه آن را مصادره کرده و آن را با امامان دوازده گانه خود منطبق دانسته است. با توجه به این که شیعه دوازده امامی از نیمه قرن چهارم پیدا شده و حداقل این عنوان از آن زمان (یعنی پز پایان غیبت صغری و آغاز غیبت کبری) رواج یافته است، باید قطعی دانست که این تطابق از آن به بعد زمان انجام شده است. nبا این همه واقعا روشن نیست دوازده خلیفه یعنی چه و مراد واقعی و عینی آن چیست و مصادیق آنها چه کسانی اند؟ nبه ویژه باید دانست که عنوان «خلیفه» یک اصطلاح سیاسی از مقطع پس از رحلت پیامبر پدید آمده و بعدها به حاکمان سیاسی اطلاق شده است، در این صورت، اطلاق آن به امامان شیعی (جز امام علی و با تسامح امام حسن) دشوار است. چرا که آنان نه خلیفه بوده اند و نه امیرالمؤمنین. این واقعیت تاریخی انطباق حدیث دوازده خلیفه با دوازده امام شیعی ممکن نیست.nدر هرحال خدا عالم است.n
در حاشیه مرگ خواسته ابراهیم نبوی
اعلام شد که زنده یاد ابراهیم نبوی با مرگ خودخواسته به زندگی اش پایان داده است. خبری تلخ و آزاردهنده. می توان گفت فاجعه ای