اشاره: این گفتگو به وسیله آرش بهمنی انجام شده و با یک لید در روز اول فوریه 2017 در سایت زیتون با عنوان «زیتون در آغاز راه است» منتشر شده لست.
１. آقای اشکوری، با تشکر از وقتی که به ما دادید. شما از اعضای هیات موسس و شورای سیاستگذاری سایت زیتون هستید. خواستم ببینم چطور شد که جمع شما تصمیم به راه‌اندازی یک سایت گرفت؟ آیا از همان ابتد قصدتان ایجاد یک سایت خبری – تحلیلی بود یا شکل دیگری از فعالیت مدنظورتان بود؟
پاسخ:
تابستان سال گذشته (94) بود احساس شد که در شرایط موجود برای انتشار افکارمان نیاز هست که رسانه ای داشته باشیم. شرایط این بود که برخی سایت های همسو با جریان فکری و سیاسی ما به هر دلیل تعطیل شده بودند و از سوی دیگر شماری از روزنامه نگاران و اهل قلم و رسانه هموطن اشتغالی نداشتند و یا از ظرفیت های خوبشان چندان استفاده نمی شد. این بود که با برخی از دوستان مشورت شد و از آنجا که در این باب همفکری وجود داشت و در احساس چنین نیازی هم نظر بودیم تصمیم گرفته شد که سایتی تدارک ببینیم. البته فراموش نکنیم برای رخنه در دیوار بلند سانسور در داخل کشور، به رسانه هایی آزاد و ملی و مستقل نیاز هست. هرچند خوشبختانه شبکه های اجتماعی تا حدودی زیادی این سانسورشکنی را به خوبی انجام می دهند.
در پی تصمیم اولیه آستان بالا زده و با همفکری دوستان دیگر رسانه ای راه افتاد که در نهایت نامش شد «سایت خبری-تحلیلی زیتون». شش ماهی صرف مقدمات کار شد و از آغاز ماه فوریه سال 2016 فعالیت سایت شروع شد. دوستانی که دست اندرکار اعضای مؤسس و شورای سیاساتگذاری زیتون را تشکیل دادند که عبارتند از: عبدالعلی بازرگان، فرزانه روستایی، حسن فرشتیان، مهدی نوربخش و اینجانب. آقای طاها پارسا نیز با رأی شورا به عنوان سردبیر برگزیده شد. نام اعضای شورا و سردبیر و حوزه مسئولیت شان در سایت آمده است.
اما در ارتباط به بخش دوم پرسش شما باید بگویم که از همان آغاز در نظر داشتیم سایت تحلیلی-خبری باشد ولی این را هم در نظر داشتیم که صبغه روشن تری از نواندیشی دینی داشته باشد و در طراحی اولیه نیز این عنوان بود ولی بعدا حذف شود و عملا نیز آن ایده اولیه چندان برجسته نشد. دلیل نیز برخی ملاحظات جانبی بود. از جمله این که نخواستیم که چنین عنوانی احیانا موجب سوء تفاهم شود.
２. علاوه بر رسانه‌های چاپی دهه گذشته، در سالهای اخیر سایت “جرس” از جمله رسانه‌هایی بود که به نواندیشان دینی نزدیک بود و بخشی از آنها را نمایندگی می‌کرد (و طیف‌های مختلف: هم نظرات و دیدگاههای آقای سروش، هم اقای بازرگان، هم اقای کدیور و هم شما در سایت منعکس می‌شد) جرس پس از مدتی تعطیل شد. تجربه‌های مثبت و منفی جرس، چقدر در راه‌اندازی زیتون نقش (منفی یا مثبت) داشت؟
پاسخ:
درست است. از اعضای زیتون کنونی من و آقای بازرگان در شورای سیاستگذاری جرس نیز بودیم. تجربه مثبت و منفی ما در جرس در تدارک زیتون نقش مهمی داشت. به این معنا که تلاش کردیم از تجارب مفید آن در زیتون استفاده کنیم و از تجارب منفی آن دوری گزینیم. از جمله از تجارب مثبت باز بودن فضای اندیشه ورزی برای عموم صاحبان اندیشه اعم از مذهبی و غیر مذهبی است که جرس از این نظر کارنامه درخشانی دارد. در جرس تا آنجا که ممکن بود و شرایط و شروط اخلاقی و معیارهای اعلام شده ما اجازه می داد تلاش می شد از تمام نیروها و گرایشات فکری و سیاسی استفاده کند و ما در زیتون نیز می کوشیم حتی در سطح بازتری امکان طرح دیدگاههای مختلف و حتی متضاد را (البته در چهارچوب اصول و ضوابط اعلام شده مان) فراهم کنیم.
از نظر تجربه منفی در جرس گاه تداخل وظایف پیش می آمد و این امر موجب مشکلاتی می شد و ما در آئین نامه زیتون تلاش کرده ایم محدوده وظایف بین نهادهای مربوطه (از جمله شورا و سردبیری) کاملا مشخص باشد. ائین نامه داخلی سردبیری دقیقی نیز داریم. این اصول و معیارها در اعلام بیانیه رونمایی زیتون و در مرام نامه زیتون آمده است. در هرحال کارهای بعدی هر کسی قاعدتا از پحتگی بیشتری برخوردار است. اما تا کجا موفق بوده ایم، بر عهده دیگران است که بگویند.
۳. چطور شد که به اسم «زیتون» رسیدید؟ چرا «زیتون»؟
پاسخ:
از آغاز اسامی مختلفی پیشنهاد شد و حتی برخی از آنها برای اهداف ما بسیار مناسب بودند ولی مشکل اصلی این بود که این نام ها و عناوین غالبا مستعمل بودند یعنی وجود داشتند و ما از جهاتی نمی خواستیم از آنها استفده کنیم. ضمن این مشکل دومین و امتیاز هم وجود داشت. در نهایت دوستی زیتون را پیشنهاد کرد. جذاب و مطلوب به نظر رسید. به ویژه زیتون نماد صلح و دوستی نیز هست و ما هم مروج چنین اندیشه ای هستیم. در لوگوی زیتون نیز به رنگارنگی و تنوع حول زیتون نیز اشاره شده است. نیز زیتون سبز است و ما هم در تداوم جنبش سبز هستیم و برآنیم این جنبش بزرگ مردمی و مدنی ناتمام مردم مان را در حد توان گسترش دهیم و تعمیق کنیم. البته این را بگویم که هرچند عنوان اصلاح طلبی عام است ولی ما خود را ذیل عنوان «جنبش سبز» تعریف می کنیم که صورت جدی تر و رادیکال تر و مترقی تر اصلاح طلبی است و نمادهای آن همچنان موسوی و کروبی و رهنورد هستند.
۴. فرمودید که احساس کردید برای «انتشار افکارتان» به رسانه نیاز دارید. این بدان معناست که جمع تشکیل‌دهنده زیتون، در مسایلی (چه سیاسی، چه درباره دین) به نقطه نظرات مشترکی رسیده‌اند و اکنون قصد دارند این نقاط مشترک را در عرصه عمومی پررنگ‌‌تر کنند؟
پاسخ:
خیر. ما پنج نفر هر یک از سوابق فکری و خاستگاههای طبقاتی و تخصصی متفاوتی برخورداریم و هیچ بحث و شور علمی و فکری سازمان یافته ای نیز نداشته و نداریم. اما به طور کلی روی گرایش به نواندیشی در دین و رفرم مذهبی در اسلام توافق داریم و از این رو به این نحله تعلق خاطر داریم و برخی از ماها نیز به طور متمرکز و تخصصی در این زمینه کار می کنیم و می نویسیم. تلاش می کنیم زیتون پایگاهی برای انتشار افکار و آرای نواندیشان دینی باشد. حداقل فارسی زبانان بتوانند از این امکان برای انتشار افکارشان استفاده کنند. در قلمرو معرفت فکر می کنیم نواندیشی و یا بازسازی فکر دینی (آن گونه که اقبال لاهوری می گفت) به خروج مسلمانان از سنگستان جمود و عقب ماندگی تمدنی کمک می کند. در عین حال لازم است اضافه کنم که توسعه مدنی و اقتصادی و فرهنگی موکول و مشروط به تحقق رفرم معرفتی نیست. چنان که گفته شد حول محور رویکرد اصلاح طلبانه از نوع جنبش سبز نیز توافق کامل داریم.
۵. تعلق اعضای موسس زیتون به نواندیشی دینی و هدف شما برای انتشار افکار و دیدگاه‌ها از طریق سایت، چقدر در سیاست‌های خبری زیتون موثر است؟ یعنی علاوه بر خط قرمزهای معمول رسانه‌ها، موارد دیگری هم وجود دارد که به دلیل تعلق سایت به نواندیشان دینی، وارد خط قرمزها شود؟
پاسخ:
تعلق خاطر ما به نواندیشی دینی و یا کار تخصصی ما در این حوزه تأثیر ویژه ای روی سیاست های خبری و یا تحلیلی و یا مقالات و یا گزارشها ندارد. چنان که گفتم سیاست اجرایی سایت یعنی انتشارات به کلی در اختیار سردبیر و شورای سردبیری است و سردبیر نیز در چهارچوب مرامنامه و آئین نامه تصمیم می گیرد و عمل می کند. ما هم چون دیگران مطالب را پس از انتشار می بینیم و می خوانیم. خط قرمزهای مفروض هم ربط مستقیمی با نواندیشی و خطوط فکری ویژه شخصی ما ندارد. هرچه هست توافقاتی است که در آئین نامه و مرامنامه آمده و در اختیار همگان است.
۶. شاید اگر سوالم را واضح‌تر بین کنم، بهتر باشد. سایت جرس در خبر مربوط به مرگ شجاع‌الدین شفا از او با عنوان «نویسنده هتاک» یاد کرد. چنین صفتی برای ک نویسنده در کار خبری حرفه‌ای نیست. در چنین اتفاقی، تعلق مدیران سایت (یا احتمالا برخی همکاران) به یک جریان مذهبی، دخیل نبود؟
پاسخ:
خیر. آن عبارت و به طور کلی خبر مربوط به درگذشت شجاع الدین شفا کار یک فرد بوده که از همکاران اجرایی سایت شمرده می شده و هیچ ربطی به شورای سیاستگذاری جرس نداشت. از این رو ماها که پس از انتشار خبر متوجه شدیم بدان اعتراض کردیم و فکر می کنم توضیح پوزش خواهانه ای نیز منتشر کردیم. از این نوع رخدادها در کار رسانه امری طبیعی است. در آن ماجرا اعتراض چندان شدید بود که یکی از دوستان و از همکاران قلمی جرس به عنوان اعتراض همکاری اش را قطع کرد. این در حالی است که آن دوست شخصیت مذهبی آشکاری دارد و روی عقایدش معامله نمی کند. در هرحال امیدوارم که در زیتون چنین اشتباهاتی صورت نگیرد. طبق آئین نامه انتشار هر نوع توهین و دروغ در مورد هر شخصیت حقیقی و حقوقی ممنوع است. با این حال مرزبندی دقیق در عمل چندان آشکار نیست. گاه در تشخیص مصادیق اختلاف نظر پیش می آید. این را هم بگویم مسئولیت نهایی مقالات با نویسندگان آنان است.
۷. آقای اشکوری، برای شما (در واقع: شورای سیاستگذاری و هیات موسس) «زیتون» نقش رسانه‌ای را دارد که قرار است تریبون نواندیشان دینی باشد یا تریبونی که نقش رسانه را هم بازی می‌کند؟ می‌دانم که در شرایط عادی شاید تزاحمی وجود نداشته باشد، اما در شرایط خاص فرضی، کدام جهت را ترجیح می‌دهید؟
پاسخ:
همان گونه که خودتان هم گفتید بین تریبونی برای انتشار نواندیشان دینی و نهادی که رسانه هم باشد تعارضی وجود ندارد. گرایش مؤسسان و اعضای شورای سیاستگذاری زیتون به جریان نواندیشی دینی است و اغلب اینان سالیان درازی است که در چهارچوب این پروژه فعالیت می کنند اما زیتون ارگان این نحله نیست و به همین دلیل می توان گفت زیتون رسانه آزادی است که به طور جدی برای انتشار افکار و آرای نواندیشان تلاش می کند و یا دوست دارد تلاش کند. اما این که در شرایط فرضی تعارض بین این دو کدام یک را ترجیح می دهم، واقعیت این است که در این مورد فرضی جمعی تصمیم می گیریم و به آن عمل می کنیم. اما اگر نظر شخصی ام را بخواهید، من فعالیت فکری و فرهنگی را بر هر نوع فعالیت سیاسی و یا تکاپوهای روزمره ترجیح می دهم.
۸. در بخشی از صحبت‌های‌تان گفتید که زیتون خود را دیل جنبش سبز معرفی می‌کند. این بدان معناست که زیتون از اساس خود را رسانه «بی‌طرف» تعریف نمی‌کند؟
پاسخ:
خیر. مگر امکان دارد مسئولان یک رسانه دارای هدف و یا اهداف مشخص بدون گرایش سیاسی و یا فکری باشد و معیار و متری برای انتشار محتویات خود نداشته باشد؟ زیتون رسانه ای برای تفنن و سرگرمی نیست بلکه دارای جهت گیری مشخص و اهداف تعریف شده است که در بیانیه رونمایی و مرامنامه آمده است. ما به لحاط فکری وابسته به جریان اصلاح دینی هستیم و به لحاظ سیاسی به پروژه عام اصلاح طلبی و به طور ویژه جنبش هفت سال اخیر هستیم. البته ما اصطلاح طلبی را در سطح جامعه مدنی پی می گیریم و در اندیشه احراز قدرت سیاسی و اجرای در ساختار قدرت و حکومت نیستیم. تجلی این تلاش مدنی نیز نقش رسانه ای ماست.
اما بی طرفی ما به این معناست که در کار رسانه ای و انعکاس اخبار و انتشار اطلاعات و یا مقالات هیچ قید و خط قرمزی نداریم و در عین حال تلاش می کنیم حرمت اندیشه و قلم را حفظ کنیم. معیار همان اصول فکری و اخلاقی و سیاسی اعلام شده ماست.
۹. سوالی که در این سالها پیرامون رسانه‌های خارج از کشور زیاد وجود داشته، بحث بودجه و منابع مالی است. امکان دارد که درباره منابع مالی زیتون صحبت کنید؟ آیا از دولت یا نهادهای وابسته به دولت‌ها یا نهادهای مستقل از حکومت‌‌ها برای تامین منابع مالی استفاده می‌کنید یا راه‌های دیگر؟
پاسخ:
به اجمال می توانم بگویم که منابع مالی کاملا مردمی است و بخش خصوصی و برخی ایرانیان علاقه مند و با احساس مسئولیت ملی و انسانی به یاری ما آمده اند و همین طور اعلام کرده ایم مخاطبان و کسانی که به این راه و اقدام معتقدند به کمک ما بیایند و در مواردی نیز آمده اند. از هیچ منبع غیر ایرانی (اعم از دولتی و غیر دولتی) استفاده نکرده و نمی کنیم.
از این فرصت استفاده کرده ضمن سپاس فراوان از هموطنانی که یاری مان کرده و می کنند، از تمام هموطنان و تمام کسانی که به آگاهی و آزادی ایران علاقه دارند می خواهم که دست یاری ما را بفشارند و کمک مان کنند. گفتن ندارد که این نوع تلاش ها و موفقیت در این راه بدون حمایت مادی و معنوی یکایک علاقه مندان ممکن نبوده و نخواهد بود.
۰10. این‌که کمک‌ها به سایت احتمالا داوطلبانه است (یا به نهادی تعلق ندارد که مثلا هر سال بخشی از بودجه را برای این کار اختصاص دهد)، این امکان وجود ندارد که اتفاقی مشابه برخی رسانه‌های دیگر رخ دهد؟ یعنی به هر دلیلی این کمک‌ها قطع شود و سایت تعطیل شود؟
پاسخ:
بله. کاملا ممکن است. اصولا وقتی هیچ بودجه تضمینی دولتی و یا مدنی و حتی شخصی قاطع و حداقل دراز مدتی وجود نداشته باشد، هر لحظه به دلایلی می تواند بودجه قطع شود و مصرف کنندگان بودجه به نقطه صفر بازگردند. این قاعده در باره زیتون هم صادق است. با این همه تلاش می کنیم از طرق تأمین همین منابع اندک مردمی و کمک برخی اهل خیر و خدمت کارمان را هر چه بیشتر ادامه دهیم. به همین دلیل است که بار دیگر دست یاری ما به سوی تمام شهروندان خیرخواه و وطن دوست دراز است و از یاران چشم یاری داریم. از اهل اندیشه و قلم انیز نتظار داریم با همکاری قلمی زیتون را تقویت کنند و از اهل تمکن می خواهیم (و لو اندک) یاری مان کنند.
۱۱. در شرایط حاضر تصور می‌کنید یک سایت خبری – تحلیلی، چقدر می‌تواند به پیشبرد اهداف شما کمک کند؟ به خصوص با پا گرفتن و افزایش ضریف نفوذ شبکه‌های اجتماعی؟
پاسخ:
ببنید در شرایط فعلی رسانه های کاعذی و حتی سایت و مانند آن تا حدودی قدیمی شده ند؛ آنچه الان رواج دارد و عموما افکارشان را از آن طریق مبادله می کنند، شبکه های مجازی است. با این حال هنوز رسانه هایی چون سایت جای خود دارند و از جهاتی جانشین ندارند و به همین دلیل است که هنوز عموم نهادها و سازمانها از سایت به عنوان ارگان و یا نهاد اطلاع رسانی استفاده می کنند.
در این میان سایت به عنوان یک «نشریه» نقشی دارد که هرگز فیسبوک و تلگرام و مانند آنها نمی توانند آن نقش را ایفا کنند. اولا افراد زیادی (مانند من به ویژه از نسل کهن تر) هستند که حضوری در شبکه های اجتماعی ندارند و ثانیا شبکه های اجتماعی عموما برای اطلاع رسانی سریع و مختصر و مفید است و ظرفیت ارائه مطالب جدی و گاه مبسوط را ندارند و به همین دلیل است که امروز بسیاری بر این عقیده اند که شبکه های اجتماعی در کنار نقش بی بدیل شان (به ویژه سرعت در اطلاع رسانی و بیشتر شکستن دیوار بلند سانسور در کشورهای خفقان زده ای چون ایران که همه چیز در اختیار دولت است)، یک نقش منفی هم دارند و آن ساده کردن همه چیز و به اصطلاح کپسولی کردن علم و اندیشه و آگاهی و در نتیجه سطحی شدن مخاطبان به خصوص جوانان است. شبکه های اجتتماعی همان اندازه که می توانند نقش مفیدی داشته باشند می تواند با اطلاع رسانی های خام و نادرست و ایجاد هیجانهای کاذب و زودگذر موجب اغفال ذهنی جوانان و مردم شوند ولی در رسانه ای چون سایت چنین نقشی بسیار محدود است.
در هرحال فکر می کنم هنوز رسانه هایی چون سایت نقش و جایگاه خاص خود را دارند و گریزی از آن نیست.
۱۲. آقای اشکوری، در این مدت به این مساله فکر نکردید که به سمت استفاده از امکان‌های جدیدتر در رسانه‌ها بروید یا رسانه‌هایی غیر از سایت تاسیس کنید؟ (منظور رادیو، تلویزیون یا گزارش‌های صوتی یا تصویری) غیر از مسایل مالی، مسایل دیگری هم هست که مانع این اتفاق باشد؟
پاسخ:
چرا. در ایران که چنین اموری برای افرادی مانند من محال اندیشی بود ولی پس از کوچ به اروپا بارها چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی در فکر تأسیس رسانه تصویری (که برد و نقش بی بدیلی دارد) افتادم ولی هرگز به جایی نرسید. در سالهای نخست (سالهای 78-79) با جدیت دنبال این بودم که یک تلویزیون اختصاصی نواندیشا و مصلحان مسلمان سراسر جهان و بیشتر خاورمیانه به چند زبان تأسیس کنیم تا ارگان این نحله کم شمار ولی اثرگذار در جهان اسلام باشد. طرح اولیه ای نیز برای آن روی کاغذ آورده بودم. پیشنهادم این بود که از زبان فارسی شروع شود و بعد عربی و بعد انگلیسی. آرزوی بلندی بود که هرگز برآورده نشد. در آن سالها با برخی دوستان نیز صحبت کرده بودم. از جمله این ایده را با نصر حامد ابوزید (متفکر نواندیش مصری) در دیداری که در سال 90 در لایدن هلند با او داشتم، در میان نهادم و او نیز پسندید و قول هر نوع همکاری داد. البته در مجموع در حد حرف و به به گفتن برخی دوستان باقی ماند.
بعد که در تابستان 88 جرس تأسیس شد، برنامه این بود که از پائیز همان سال رادیو هم داشته باشیم و در نوروز 90 تلویزیون جرس فعال شود و در همان زمان این برنامه اعلام هم شد ولی هرگز به عمل در نیامد. در سه سال قبل خواسته ام را در حد تأسیس یک سایت تخصصی و اختصاصی برای نشر افکار نواندیشان مسلمان و ایرانی تقلیل دادم و با دوستانی نیز صحبت شد و مقدماتی هم فراهم آمد ولی در نهایت متوقف شد و به جایی نرسید.
دلایل ناکامی در این کارها متعدداند ولی دلیل اول فقدان امکانات مالی و مادی است (به ویژه رسانه تصویری که بسیار هزینه بر است) و دلیل دوم جدی نبودن مدیا و به ویژه رسانه تصویری برای غالب نواندیشان دینی است و سوم البته فقدان روحیه همکاری در عموم روشنفکران و در سطح عا تر در ما ایرانیان. غالبا سرگرم کارهای فردی خودشان هستند و به راحتی تن به کار جمعی نمی دهند و اگر هم بدهند زود به جداسری منتهی می شود. لازم می دانم در اینجا به یک نکته مهم اشاره کنم و آن این که ایرانیانی که دارای تمکن مالی اند، ممکن است برای امور خیریه کمک مالی کنند ولی در امور فرهنگی کمتر تن به کمک مالی می دهند. این را به تجربه پنجاه ساله دریافته ام. فعلا سرنوشت ما چنین است.
۱۳. آقای اشکوری، سایت زیتون در این یک سال چقدر به تصویری که شما زمان افتتاح از آن در ذهن داشتید نزدیک شده؟ زیتون در این مدت چقدر به نظر شما توانسته در فضای سیاسی و فکری ایران، جایی برای خود باز کند؟
پاسخ:
هرچند خوانندگان دایمی ما می بایست به این پرسش پاسخ بدهند ولی گمان می کنیم که در این یک سال فعالیت ما خوب بوده و زیتون توانسته حداقل در حد مطلوب به اهداف خود برسد و در فضای فکری و سیاسی ایران اثر بگذارد. این را رتبه جهانی سایت و نیز رتبه آن در رسانه های پارسی زبان خارج از کشور نشان می دهد. البته با توجه به مجموعه شرایط و عدم ارتباط مستقیم با مخاطبان مان در ایران نمی توان میزان اثرگذاری را دقیقا مثلا با مدل نظرسنجی تعیین کرد. ولی شواهد فراوانی داریم که در داخل کشور مخاطبان پر شماری داریم. لازم است بار دیگر بگویم اگر امکانات مادی و مالی بیشتری داشتیم، بی تردید میزان موفقیت ما بیشتر بود. نگاه ما به داخل کشور است هرچند ایرانی هرجا باشد ایرانی است و مخاطب ما.
۱۴. زیتون در این مدت به چه نیاز خاصی از جامعه پاسخ داده؟ یعنی در صورت نبود زیتون در فضای رسانه‌ای، چه خلایی در کدام بخش ممکن بود وجود داشته باشد؟
پاسخ:
ادعای زیادی نداریم و حد توان خود را می دانیم ولی در این یک سال زیتون در فضای خاص خارج کشور توانسته تا حدودی سانسور حاکم بر جمهوری اسلامی را بشکند و در سه قلمرو به طور نسبی خلائی را پر کند: خبررسانی در کمترین زمان ممکن، انتشار مقالات و گزارش های تحلیلی در عرصه سیاست داخلی و خارجی و در نهایت انتشار مقالات اندیشه ای به ویژه در حوزه نواندیشی دینی. این سه کار را در خارج از کشور کمتر رسانه است که انجام دهد. خرسندیم که پس از یک سال زیتون در موقعیتی قرار دارد که به عنوان یک منبع مورد اعتماد در فضای گسترده رسانه ای پارسی زبان خارج از کشور مقبول افتاده است.
۱۵. در این مدت سایت زیتون مشکلاتی در کار اطلاع‌رسانی داشت. نظر شورای سیاستگذاری زیتون در این‌باره چه بود؟ ایا جلسه‌ای برای بررسی موضوع گذاشتید؟ یا راه‌حلی برای آن پیدا کردید؟ [به طور مشخص مساله سازمان بهداشت جهانی و خبری که منتشر شده بود]
پاسخ:
بله برخی اشتباهات داشتیم. هرچند چنان که گفته شد مسئولیت اجرایی سایت طبق آئین نامه کاملا بر عهده سردبیر است ولی در تمام موارد موضوع در شورای سیاستگذاری با حضور سردبیر به تفصیل مورد بحث قرار گرفته و در نهایت تدابیری اتخاذ شده که در حد امکان چنین لغزش هایی تکرار نشود. در همان چند مورد نیز فورا جبران شده و حتی پوزش خواهی هم شده است. با این همه شما به عنوان یک اهل رسانه می دانید اشتباهاتی از نوع اطلاع رسانه ای که اشاره کردید در کار مهم و حساس رسانه عملا گریزناپذیر است. من به عنوان عضوی از شورای سیاستگذاری معتقدم اگر مسئولیت پذیری و دقت سردبیر و دوستان شورای سردبیری و دیگر همکاران نبود، اشتباهات می توانست بیش از این باشد. این لغزش های البته ناخواسته را شما مقایسه کنید با حجیم بزرگ مطالب منتشر شده و فکر نمی کنم خطاها چندان بزرگ و مهم باشند.
۱۶. آقای اشکوری، ایا در برنامه‌های‌تان – بلندمدت – این امکان وجود دارد که زیتون کم‌کم به سمت رسانه‌ای صوتی یا تصویری هم حرکت کند؟ یا آن‌که با همین شکل و شمایل فعلی را راضی‌کننده می‌دانید؟
پاسخ:
واقعیت این است که فعلا چنین هدفی را در نظر نداریم چرا که اهمیت و مقتضات رسانه های تصویری و حتی صوتی را به خوبی می دانیم. چنان که گفته شد درگذشته نیز من و دوستان دیگر چنین سودایی داشتیم ولی در عمل به جایی نرسید. صمیمانه بگویم فعلا اگر بتوانیم همین سایت را تا زمان طولانی ادامه دهیم و اداره کنیم، موفقیت بزرگی است برای ما.
۱۸. نهایت کار زیتون برای شما کجاست؟ یعنی تصویر ایده‌آلی برای آینده زیتون در ذهن دارید که این رسانه در نهایت تبدیل به آن الگو و ایده‌آل شود؟
پاسخ:
هیچ نهایت مشخصی به لحاظ کمی و کیفی در چشم انداز ما نیست. روزگار به من آموخته که «کوچک زیباست» و فکر می کنم دیگر دوستان نیز چنین فکر می کنند. موفقیت بیشتر ما به عوامل مختلفی بستگی دارد که غالبا در اختیار ما نیست. مثلا شرایط داخلی کشور و دریافت کمک های مالی در کار ما و در میزان موفقیت ما بسیار اثرگذار است. ما تلاش می کنیم با حداقل امکانات بیشترین بازدهی را داشته باشیم.