اشاره: متن کوتاه زیر در پاسخ به اقتراح سایت بی بی سی با موضوع رهبر آینده جمهوری اسلامی چه کسی خواهد بود؟ نوشته شده و در تاریخ 22 فوریه 2016 همراه با پاسخ سی نفر منتشر شده است. البته در متن منتشر شده اندکی تلخیص صورت گرفته است.
واقعیت این است که در باره رهبری آینده جمهوری اسلامی (رهبر سوم) هیچ نمی توان گفت و حتی گمانه زنی های معقول نیز دشوار است. دلایل آن نیز روشن است. از یک سو این انتخاب بستگی دارد به این که چنان انتخابی در چه شرایط و احوالی اتفاق بیفتد (مثلا در حالت مرگ رهبر و یا عزل او) و از سوی دیگر، بستگی به این دارد که از قبل برای آن تدارک چیده شده باشد یا نه؛ مثلا رهبر فعلی به شخص خاصی نظر داشته باشد یا نه و اصولا مقدمات جانشین خود را (در واقع نوعی ولایتعهدی) فراهم کرده باشد یا نه. نکته مهم تر این است که در شرایط کنونی، تمام شخصیت های روحانی و فقهی و سیاسی کم و بیش مناسب برای تصدی مقام رهبری، به وسیله جناح های مختلف فعال در این حدود سی و هشت سال تخریب شده و اعتبار لازم را از دست داده اند و به همین دلیل هرکس به رهبری برسد، قطعا کم مایه تر از رهبر کنونی خواهد بود و به همین دلیل اقتدار لازم برای اعمال ولایت مطلقه از نوع خمینی و خامنه ای را نخواهد داشت و این بی تردید نظام را دچار چالش های زیاد خواهد کرد.
با این همه، در شرایط فعلی (یعنی اگر قرار باشد همین امروز رهبر تعیین شود)، به گمانم شایسته تر و لایق تر از هاشمی رفسنجانی در جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد؛ اما شخصیت و اعتبار ایشان (عمدتا به وسیله جریانهای تندرو و افراطی) چنان تخریب و بی اعتبار شده که بعید است برگزیده شود و در صورت برگزیدگی، در مدیریت نوع ولایی نظام دچار مشکلات بسیار خواهد شد. اما جدای از ایشان، در حال حاضر، فکر می کنم که دو نفر شانس بیشتری برای احراز مقام ولایت فقیه دارند: سید محمود هاشمی شاهرودی و شیخ صادق لاریجانی. در این میان، ظاهرا سپاه پاسداران (البته به نمایندگی جریان تندرو و افراطی حزب اللهی شناخته شده) بیش از همه، به لاریجانی نظر دارد و دلیل آن نیز روشن است. سپاه قطعا در انتخاب رهبر آینده مستقیم و غیر مستقیم مداخله خواهد کرد و در شرایط فعلی شخصیتی مانند صادق لاریجانی، مطلوب ترین است. او افزون بر جوانی (که عنصر مهمی برای تداوم و ثبات سیاسی نظام است)، مواضعی دارد که کاملا مطلوب سپاه و جریان تندرو و به اصطلاح انقلابی است. مواضع تند و ضد غربی و دشمنی پایدار با دموکراسی و آزادیخواهی و حقوق بشر و مدافع اجرای بی چون و چرای شریعت و مانند آنها، به قدر لازم برای افراطیون و نظامیان جداب است. در میان افراد محتمل کنونی برای تصدی رهبری، لاریجانی بیش از همه، برای اجرای منویات و مطالبات جناح تندرو و افراطی آمادگی دارد.