برنامه ویدیوئى پرتو نور تحت عنوان: رخدادهاى مهم قرن ۱۴ خورشيدى ۲

برنامه تلويزيونى “پرتو نور” شماره ۱۸۳۵nرخدادهاى مهم قرن ۱۴ خورشيدى ۲nبه مدت ۵۷ دقيقهnnhttpv://www.youtube.com/watch?v=jOHdlAsUYL4nnفايل صوتي برنامه فوق:n[Audio: 1835.mp3]nnیک قرن را پشت سر گذاشتیم. قرن چهاردهم هجری خورشیدی را. در این قرن تحولات مهمی در قلمرو ایران زمین رخ داده است. بررسی آنها و حداقل آشنایی با این رویدادها هم برای شناخت و تحلیل واقعیت های جاری ما مهم است و هم برای گمانه زنی سیر تحولات ایران در قرن پانزدهم و حداقل در چشم انداز دو دهه آینده. nهرچند حوادث و تحولات یک قرن را می توان با معیارهای متفاوت مختلف طبقه بندی کرد ولی من رخدادهای مهم قرن گذشته و در واقع سرفصل های مهم آن را در هشت عنوان خلاصه کرده ام. به ترتیب در باره هریک شرح کوتاهی می دهم:n۱ – مشروطیت. هرچند مشروطیت پانزده سال قبل از آغاز قرن جدید (۱۲۸۵ خورشیدی) رخ داده بود ولی با توجه به ابعاد اثرگذاری آن می بایست نخستین تحول بنیادین این قرن را مشروطیت ایران دانست. n۲ – جنگ جهانی اول و اشغال ایران. این جنگ هرچند مستقیما ربطی به ایران نداشت ولی از آنجا که ایران اعلام بی طرفی کرد و در نتیجه از سوی متفقین اشغال شد و سال ها در اشغال ماند، اثری ماندگار در تحولات قرن چهاردهم گذاشت. مهم ترین اثر آن بی ثباتی سیاسی و عملا منتفی شدن حکومت مرکزی ایران و گسترش نوعی هرج و مرج و در نتیجه ناکام شدن جنبش مشروطیت و کم ثمر شدن آرمان های مشروطه خواهان بوده است. این جنگ از سال ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ ادامه یافت.n۳ – تغییر رژیم. رخداد تغییر رژیم به خودی خود یک تحول مهم در تاریخ کشورهاست اما در وضعیتی که رژیم سلطنتی مشروطه از قاجار به پهلوی متحول شد، اهمیت این جا بجایی بیشتر می شود. از درون حدود پانزده سال هرج و مرج اجتماعی و تا حدودی فروپاشی سیاسی، رضاشاه برآمد و سلسله پهلوی بنیاد نهاده شد. این تحول، خود یک سلسله تغییرات مثبت و منفی در تاریخ معاصر ایران پدید آورد.n۴ – شهریور ۱۳۲۰. در اواخر دوران پهلوی اول جنگ جهانی دوم رخ داد. ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵. این بار نیز ماجرای جنگ اول در ایران تکرار شد. ایران بی طرفی اعلام کرد ولی باز از سوی متفقین اشغال شد. با توجه به تحولات مهم عصر رضاشاه و از جمله سستی پایگاه اجتماعی و مردمی وی و نیز با توجه به اعلام بی طرفی در جدال متفقین متحد در برابر نازیسم آلمانی، متفقین به سادگی شاه ایران را از کشور اخراج کرده و فرزندش محمدرضا پهلوی را جانشین وی کردند. این جا بجایی موجب ظهور فضای نسبتا آزاد فرهنگی و سیاسی شد. در واقع تحولات جهانی و منطقه ای در این مقطع، سرآغاز دورانی کاملا جدید در ایران شد. n۵ – جنبش ملی صنعت نفت و حکومت محمد مصدق. از پیامدهای سقوط دیکتاتوری و توسعه فضای باز سیاسی، پدید آمدن جنبش ملی و در نتیجه دولت دکتر محمد مصدق بوده است. این دوران دوازده ساله به ویژه ملی شدن نفت و دولت ملی نیز در حد خود مهم است.n۶ – کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲. روند حوادث به گونه ای رقم خورد که به کودتای آمریکا و انگلیس علیه مصدق و سقوط دولت او منتهی شد. اهمیت کودتا چندان است که منشاء تحولات مهمی بوده و هست. یکی از پیامدهای آن از یک سو سرعت گرفتن دیکتاتوری پهلوی دوم و از سوی دیگر آغاز مبارزات ضد استبدادی و ضد استعماری جدید در ایران شد. رخداد ۲۸ مرداد هنوز هم در روابط ایران و آمریکا سایه انداخته است.n۷ – اصلاحات حکومتی و رخداد پانزدهم خرداد ۱۳۴۲. روند تحولات جهانی و داخلی زمینه های تغییرات اجتماعی را ضروری ساخت. پادشاه پرچمدار این اصلاحات شد و خود از آن با عنوان «انقلاب سفید» یاد کرد. یکی از واکنش ها در برابر آن، مخالفت های جدی شماری از دینداران با رهبری شماری از علمای دینی شد. رخداد پانزدهم خرداد سال ۴۲ و کشتار تعدادی از مخالفان در تهران و قم گردید. n۸ – وقوع انقلاب ضد سلطنتی ۱۳۵۷. این انقلاب که به تغییر رژیم منتهی شد، مهم ترین رخداد قرن چهاردهم خورشیدی شمرده می شود. 15 خرداد و سرکوبی خشن مخالفان در آغاز دهه چهل، زمینه های مبارزات رادیکال و قهرآمیز را فراهم کرد و یکی از اشکال آن مبارزات مسلحانه و چریکی بوده است. البته در درون جریان انقلاب ایران در قالب جمهوری اسلامی، تحولاتی رخ داده که، به رغم اهمیت شان، تا پایان قرن گسست معناداری در سرفصل ها رخ نداده است.

Share:

More Posts

Send Us A Message