اشاره: پرسش زیر در بخش کامنت های مقاله من در جرس با عنوان «معمای حکمیت» است که دوستی به نام مختار نوشته و در پی آن نیز پاسخ من ارائه شده و البته در همان قسمت انتشار یافته است.
بسیار ممنونم از آقای اشکوری و این مطلب مفیدشون و تشکر میکنم از جرس به خاطر انتشارش
فقط یه سوال ضمنی برای من پیش اومد و اونم اینکه آقای اشکوری در متن مقاله یه جایی این تعبیر رو میارن که””و می توان از منظرهای مختلف و حتی متضاد تعابیر و تفاسیر مختلف و متضاد ارائه داد””(پراگراف پنج خط دوم)
که چطور ممکنه تعابیر و تفاسیر متضاد ارائه داد در حالی که از بعضی آیات قران برمیاد که آیات اختلافی با هم دارند و متضاد نیستند مثل این آیات “”«اَفَلا يَتَدَبَّرونَ القُرءانَ ولَو كانَ مِن عِندِ غَيرِ اللّهِ لَوَجَدوا فيهِ اختِلـفـًا‌كَثيرا» (نساء/4،82) قرآن، نداشتن هرگونه كجى، انحراف و تناقض را از اوصاف خود مى‌داند[1]: «قُرءانـًا عَرَبيـًّا غَيرَ ذى عِوَج» ( زمر/39،28) و خداوند را به جهت نزول چنين كتابى ستايش مى‌كند:«اَلحَمدُ‌لِلّهِ الَّذى اَنزَلَ عَلى عَبدِهِ الكِتـبَ ولَم‌يَجعَل لَهُ عِوَجا». (كهف/18،1)””
و آیا خود قران به این برداشت تضادوارِ از وحی مشروعیت میده یا صرفا یه نظریه برون دینی و برون قرانی ست؟
حالا هر یک از دوستان هم تونستن راهنمایی کنن
دوست گرامی جناب آقای مختار و سپاس از شما (و نیز دوستان پر مهر دیگر) که در باره نوشته من اظهار نظر و ابراز لطف کردند.
اما در مورد پرسش شما:
چنان که توجه فرموده اید من هم نگفته ام که در قرآن تناقض وجود دارد (گرچه برخی مدعی اند که خالی از تناقض هم نیست) اما تفاوتها وجود دارد. این در حالی است که قرآن ادعا می کند اگر قرآن از جانب غیر خدا بود در آن اختلافات کثیر بود. در هرحال آنچه من گفته ام این است که از منظرهای مختلف و متضاد می توان تفسیرهای مختلف و متضاد از برخی آیات قرآن و یا مجموعه ای از آیات این متن وحیانی ارائه داد. فکر نمی کنم در چنین مدعایی تردید باشد. مگر از همان آغاز اسلام جز این بوده است؟ مگر در همان ماجرای خوارج و افکارشان و تفاسیرشان از برخی آیات قرآن (از جمله لاحکم الالله) بنا قول مشهور تا مرز تکفیرامام علی و شماری از اصحاب مانند عبدالله بن عباس یش نرفتند؟ مگر شیعه و سنی و خوارج قرنها به استناد قران با هم پیکار نکردند و هنوز هم نمی کنند؟ (گرچه بخش عمده اختلافات در خارج از قران یعنی در روایات ریشه دارد). اما این که این که قرآن خود به این برداشت های متفاوت و یا معارض مشروعیت می دهد یا نه، روشن است در این مورد مطلبی در نفی و اثبات آن در قرآن چیزی گفته نشده و روش ویژه ای نیز از طریق وحی برای فهم و تفسیر آیات الهی پیشنهاد نشده اما می دانیم که در بهترین حالت و در مستقیم ترین فهم ها نیز به دلیل این که فهم بشری است اختلاف و گاه تعارض وجود دارد و خواهد داشت. دلایل این فهم های متفاوت و متعارض نیز کم و بیش روشن است. در این میان یک چیز مسلم است و آن این که تمام اختلافات اصحاب بزرگوار نبی در همان نیم قرن نخست برآمده از هوای نفس و خودخواهی و جاه طلبی نبود. منظرهای تفسیری نیز سهم مهمی داشت. امیدوارم که توانسته باشم به پرسش شما پاسخی در خور هرچند کوتاه داده باشم. اشکوری