n
روز شنبه 14 اسفند/5 مارس 2011 با همت جمعی از دانشجویان عضو کمپین یک میلیون امضای ایرانی، به مناسبت 8 مارس روز جهانی زن، مراسمی در دانشگاه بوخوم –آلمان- برگزار شد که در این مراسم من و آقای دکتر محمدرضا نیکفر سخنرانی کردیم. اینک تفصیل گزارش این مراسم:
n
به دلیل عدم امکان عملی اجرای مراسم در روز اصلی یعنی سه شنبه 8 مارس در دانشگاه، برنامه سه روز جلوتر انجام شد. صبح روز شنبه با همسرم از بن به کلن رفتیم و ناهار را مهمان آقای نیکفر و همسرانشان بودیم که در همین جا از محبت و مهمان نوازیشان تشکر میکنیم. چند نفر از دوستان ایشان نیز بودند. بعد از ناهار حدود ساعت سه بعد از ظهر با اتومبیل به طرف شهر بوخوم حرکت کردیم. چند اتومبیل بودیم و حدود دوازده نفر. از کلن تا بوخوم حدود صد کیلومتر فاصله است. حدود ساعت چهار عصر به مقصد رسیدیم. برنامه از ساعت حدود چهار و نیم آغاز شد. سالنی بود با 220 صندلی. سالن مناسب و خوبی بود و از نما و آرایش زیبایی برخوردار بود.
n
در آغاز متنی به وسیله مجری در مورد روز جهانی زن (صدمین سال روز جهانی زن) خوانده شد. کلیپی و سرودی به همین مناسبت پخش نیز شد. آنگاه سه تن از جوانان دانشجو و عضو فعال کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض آمیز در مناسبات زن و مرد در ایران سخنانی گفتند. دو پسر و یک دختر. مضمون گفتارهای این دوستان جوان عمدتا تجارب عملی آنان در زمینه تلاش برای گرفتن امضا از مردم در تهران و گفتگوهایشان با گروههای مختلف اجتماعی بود. آنگاه من سخن گفتم و پس از آن آقای دکتر نیکفر. هر کدام حدود نیم ساعت. عنوان صحبت من این بود: «حقوق و منزلت زن در اسلام نواندیشانه». در این گفتار، که البته به دلیل ضیق وقت و تذکر قاطع و انقلابی خانم مجری ناتمام قر ائت شد، بر آن بودم که نشان دهم نگاه به زن در زبان و ادبیات اسلامی و در فقه و احکام شریعت کنونی، برآمده از نگاه تاریخی نزول وحی و ضرورت صورت بندی قوانین مدنی در مورد حقوق زن و مرد از یک سو و فهمها و تفسیرهای زمانی – مکانی و تاریخی مسلمانان از سوی دیگر است و از این رو نیازمند تأمل و بازخوانی و تجدید نظر جدی و عمیق است. امروز بنیاد حقوق برابری ذاتی زن و مرد و رفع هرنوع تبعیض حقوقی میان آدمیان است و فکر دینی نیز نمیتواند خارج از آن تصور و تفسیر شود. آقای نیکفر در باره «مسأله زن در اسلام» سخن گفت. روح و محور دعوی ایشان این بود که اسلام بر محور «مرد تاجر» شکل گرفته و قرآن و محمد هیچ تحول مثبتی در حقوق و جایگاه زن ایجاد نکرده و در واقع تمام مقررات تبعیض آلود عرب جاهلی را پذیرفته و پس از آن نیز همان سنت در میان مسلمانان ادامه یافته است. پس از پایان صحبت ایشان به دعوت مجری من در مقام پاسخ برآمده و نکاتی بیان کردم. پاسخ من این بود که آقای نیکفر اسلام را ذات گرایانه و با مضمون و تفسیر واحد و فیکس تحلیل میکنند و چنین رویکردی به اسلام و تاریخ آن درست نیست همان گونه که درباره دیگر ادیان و مکتبها و ایدئولوژیها نیز درست نیست. روشن است که هر مکتب و دین تاریخی، در تعامل با زمان و محیط شکل میگیرد و بعد توسعه و تحول پیدا میکند و در سیر زمان و درگذر ایام در اشکال مختلف و غالبا متعارض با حقیقت اولیه ظاهر و متجلی میشود و کارکردهای متنوع و گاه متناقض پیدا میکند. گفتم به استناد واقعیت های تاریخی، اسلام تغییرا مهم مثبتی در حقوق زنان در همان دوران 23 ساله نبوت ایجاد کرده که به مواردی از آنها اشاره شد. البته ایشان هم پاسخی هایی و توضیحاتی دادند. محور اصلی پاسخ ایشان این بود که اشکوری به «گسست» معتقد است و من نیستم. گرچه من (اشکوری) به «گسست – پیوست» معتقدم نه گسست کامل. یعنی از این نظریه دفاع میکنم که «تاریخ دین» «عین دین» نیست. هرچند قطعا تحولات بعدی در تاریخ دین بی ارتباط با حقیقت یا مقتضای اصلی و اولیه دین نیست. چنان که در باره هر مکتب و ایدئولوژیی چنین است.
n
پس از آن چند دقیقه تنفس داده شد و پس از آن در مجال پرسش پاسخ نیز گفتگوها ادمه یافت و هرکدام از ما دو نفر کوشیدیم دیدگاه خودمان را توضیح دهیم و از مواضع خود دفاع کنیم. البته بیشتر پرسشهای سه جوان سخنران قبلی مطرح شد و فرصت کافی به شنوندگان داده نشد تا پرسشهای خود را مطرح کنند. در مجموع جلسه خوب و مفیدی بود. حدود 140 نفر آمده بودند. عموما ایرانی بودند. چند نفری هم آلمانی بودند که یکی از دانشجویان خلاصه گفتارها را برای آنان ترجمه می کردند. در واقع دو تفکر مذهبی نواندیشانه و سکولار در مورد دیدگاه اسلامی به زن و جایگاه و حقوق و منزلت آن در گذشته و حال در کنار هم مطرح بودند و دو تفکر از مواضع خود دفاع میکردند. چنین نشستها و گفتگوهایی در شرایط کنونی جامعه و بین نمایندگان جناحهای فکری مختلف و حتی متضاد (از جمله مذهبیها و غیر مذهبیها و منتقدان جریان اسلامی) بسیار مثبت است و برای ساختن دموکراسی و ترویج و تحکیم فضای فرهنگ مدارا و زیست مسالمت آمیز بسیار بایسته و مفید خواهد بود. بایسته است که از جوانان پرتلاش و با انگیزه برگزار کننده این مراسم تشکر کنم. همین جوانانند که آینده بهتری برای ما ایرانیان نوید می دهند.
n
به هرحال گزارش کتبی از این مراسم همره با عکس و فیلم در برخی از رسانه از جمله گویانیوز انتشار یافته است. مقاله آقای نیکفر در سایت رادیو زمانه و نیز گویا منتشر شده و متن مکتوب سخنرانی من نیز در فیسبوک مدرسه فمنیستی و سایت شخصی من منتشر شده و هر دو متن برای خوانندگان و علاقه مندان قابل دسترسی است.nnnhttpv://www.youtube.com/watch?v=0tdLmcWrwZw