درآمدnحداقل از بیست سال قبل (پس از دوم خرداد 1376 و آغاز ریاست جمهوری محمد خاتمی و آغاز دوران تازه ای در حیات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر) در هر انتخاباتی (اعم از مجلس و ریاست جمهوری و شوراها) مردم ایران به طور کلی به سه گروه متمایز تقسیم می شوند. گروهی معتقدند که باید در هر انتخاباتی به هر قیمت و بدون هیچ قید و شرطی شرکت کرد و رأی داد که البته دلایل و انگیزه های این گروه برای شرکت در انتخابات بسیار متنوع و متفاوت و در مواردی نیز متضاد است. مثلا در این گروه کسانی اند که به دلایلی رأی سفید در صندوق می اندازند. گروه دوم درست در نقطه مقابل قرار گرفته و براین عقیده است که نباید در هیچ انتخاباتی حضور داشت و این افراد در عمل نیز در هیچ انتخاباتی شرکت نمی کنند و رأی نمی دهند. مرغ این دو دسته یک پا دارد و حرف مرد نیز یک کلمه است! دلایل این گروه نیز بسیار متنوع و گاه متضاد است. این گروه یا رسما (عمدتا در خارج از کشور) با انتشار بیانیه و یا مقاله اعلام تحریم می کنند و دیگران را نیز به عدم شرکت فرا می خوانند و یا شمار بیشتری (بیشتر در داخل کشور) از کنار برگزاری انتخابات بی تفاوت می گذرند و حداکثر به نقد و اعتراض محدود خانوادگی و محافل دوستانه بسنده می کنند. در این میان گروه سومی نیز هستند که بسته به موقعیت و شرایط تصمیم می گیرند و از این رو در انتخاباتی شرکت می کنند و رأی می دهند و در انتخاباتی دیگر نه. مرغ این گروه صد البته دو پا دارد و حرف مرد نیز بیش از یک کلمه است. nواقعیت این است که گروه اول و دوم همواره از منطق استوار و خلل ناپذیری پیروی می کنند و می توان گفت تقریبا هیچ عامل و تحلیلی نمی تواند آنها را از عزم جزمشان بازدارد ولی گروه سوم همواره بین شرکت و عدم شرکت در نوسان است و از قضا عملا همین دسته سوم اند که به نحو مثبت سرنوشت انتخابات ها را تعیین می کنند و از این منظر شرکت و رأی دادن این گروه انتخابات را معنادارتر و به گمانم قابل دفاع تر می کند. بر آنم که از مدعای مفیدتر بودن انتخاب جاری ریاست جمهوری و شوراها دفاع کنم. البته مخاطبان من مرددها و احیانا تحریمی ها هستند و گرنه دو گروه اول و دوم تصمیم خود را گرفته و استدلال های من در آنها قاعدتا تأثیری بر آنها ندارد. nسه پیش فرض برای اثبات مدعاnیکم. تفاوت و تمایز دو جناح nفکر نمی دانم هیچ فرد آگاه و اهل اندیشه و تحلیلی (با هر گرایشی اعم از ایرانی و غیر ایرانی) انکار کند که پس از خرداد 76 کوه یخ ستبر ساختار حقیقی جمهوری اسلامی به دو قطعه بزرگ و یا دو جناح متفاوت و آشکارا متمایز تقسیم شده است؛ دو جناحی که در این سالها با عناوینی چون اصلاح طلب و اخیرا اصلاح طالب / اعتدالی در یک سو و محافظه کار و اخیرا اصولگرا در سوی دیگر شناخته شده اند. اکنون بیست سال از این شکاف بزرگ سیاسی و اجتماعی گذشته و عملکرد هر جناح روشن و قابل بررسی و ارزیابی است و فکر نمی کنم که دیگر دعوی قدیمی جنگ زرگری جناح ها و یا یکی بودن دو جریان (که البته هر یک از تنوع خلاق درونی نیز برخوردار اند) و یا طرح شعارهای ساده انگارانه ای چون «سگ زرد برادر شغال است»، موجه بنماید و در بازار اهل اندیشه و تحلیل خریداری قابل توجهی داشته باشد. nدوم. «مفیدتر» بودن آموزه ها و عملکردهای جناح اطلاح طلب / اعتدالیnپیش فرض دوم این است که در مجموع افکار و آموزه ها و عملکردها و سیاست های جناح اصلاح طلب / اعتدالی مترقی تر و قابل قبول تر و در نهایت بیشتر به سود مردم و کشور و تاریخ و فرهنگ ایرانی و مصالح ملی است و اگر مصالح دینی را هم لحاظ کنیم (که بی گمان برای مؤمنان مهم است)، باز عملکردهای این جریان به مصالح دین و مذهب و حتی ارباب مذهب نزدیک تر است تا جریان مقابل که مدعی «اسلام ناب» است و ولایتمدار و ذوب در ولایت. این مدعا با معیارهای مشخص و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی قابل ردگیری و ارزیابی است.nگفتن ندارد که اکنون در مقام نقد و بررسی کنشگران این جناح و میزان توفیق شان در طول بیست سال و به ویژه در چهار سال اخیر نیستم؛ دعوی این است که در مقام مقایسه افکار و اعمال جناح اصلاحی به منافع ملی و مصالح مردم در تمام ابعاد نزدیک تر است.nسوم. رأی خاکستری به سود اصلاح گرایان nمفروض سوم این است که رأی خاکستری و یا مرددها، اگر نگوییم به طور مطلق، می توان گفت با نسبیت نزدیک به مطلق به سود جناح اصلاحی / اعتدالی کنونی است. یعنی اگر این آرای انبوه وارد میدان شده و پای صندوق آرا حاضر شود، عموما به نمایندگان جریان اصلاحی رأی خواهد داد. زیرا که می دانیم افراد این گروه بزرگ (که گاه به حدود یک سوم کل رأی دهندگان می رسد) عموما یا با اساس جمهوری اسلامی (به هر دلیل) مخالفد و یا غالبا به عملکرد حاکمان و حتی اصلاح طالبان در طول این سالیان دراز اعتراض دارند و البته یا به نحو سازگاری با هر دو میانه ای ندارند. اگر چنین باشد، که هست، گفتن ندارد که اگر قرار بر شکستن سکوت و نقض تحریم باشد، این نوع مخالفان و یا منتقدان به جناحی و چهره هایی رأی می دهند که به مصالح ملی و منافع شخصی و طبقاتی خودشان نزدیک تر است. دلیلی ندارد که حتی یک نفر از این گروه به اصولگرایان رأی بدهد. nدر عمل نیز همواره چنین بوده است. به طور خاص می توان به انتخابات ریاست جمهوری 76، 88 و 92 اشاره کرد. در انتخابات ریاست جمهوری 84 با این که مجموع آرای اصلاح طلبان بیشتر بود ولی به دلایل مختلف (از جمله مهندسی چند لایه انتخابات به دست نظامیان و نیز حضور چهره نه چندان محبوب هاشمی رفسنجانی در رقابت با احمدی نژاد در مرحله دوم) نتیجه انتخابات به زیان منافع ملی و در واقع به زیان همه (حتی همان اصولگرایان سرخوش از باده پیروزی) تمام شد. در انتخابات دوم شوراها به دلیل قهر مردم (از جمله همین گروه مرددهای معترض) یکسره به سود محافظه کاران تمام شد و به زیان مردم. در انتخابات مجلس دهم، باز می بینیم با حضور نیرومند همین گروه بزرگ خاکستری پیروزی نسبی نصیب مردم و کشور شد و سیمای درخشان رأی تهران (که اجازه نداد حتی یک اصولگرای افراطی و حتی میانه رو به مجلس راه یابد) از پیامدهای موفق چنین حضور پر رنگی است. nچرا حضور در انتخابات قابل دفاع است؟nاکنون با این سه پیش فرض می توان نتیجه گرفت که به عنوان یک قاعده در مجموع حضور در هر انتخاباتی و رأی دادن به کاندیداهای جناح اصلاح طلب (به ویژه با رنگ سبز) به صرفه تر و برای حفظ و حراست از منافع فردی و جمعی و ملی ایرانیان مفیدتر است. برای مدلل کردن این مدعا می توانم به تفصیل بحث کنم که فعلا نیازی بدان نیست و از این رو از آن در می گذرمnبگذارید صادقانه بگویم. من خودم از همین گروه مرددها هستم که بسته به موقعیت ها تصمیم می گیرم ولی همواره معتقد بوده و هستم که اگر حداقل شرایط برای حضور در انتخابات فراهم باشد، نباید قهر کرد و پشت به صندوق ایستاد و غیر مسئولانه شعار تحریم داد و گفت «دیگی که برای من نجوشد بگذار سر سگ در آن بجوشد»! چنین می نماید که از سال 92 به بعد (آن هم به برکت جنبش مردمی سبز و پایداری های موسوی و کروبی و رهنورد و زندانیان دلیر این جنبش و خون نداها و سهرابها و . . .) حاکمیت (که دوست ندارد اعتراضات 88 تکرار شود) از دست بردن در صندوق مردم بیم دارد و از این رو می توان به طور نسبی به سلامت صندوق اعتماد کرد. در این صورت حضور پر رنگ و یا ضعیف تک تک ایرانیان در پای صندوق رأی مهم است و اثرگذار است و می تواند حداقل تا چهار سال آینده در نیک و بد تمام امور اقتصادی و سیاسی و فرهنگی مردم اثر بگذارد. آیا کسی در این مدعا تردید دارد؟ آیا مثلا بین روحانی و رقبای شناخته شده اش یعنی رئیسی و قالیباف فرقی (ولو اندک) نیست؟ آیا این فرق در سرنوشت من و شما در چهار سال آینده بی تأثیر است؟ تصور این که شنبه 30 اردیبهشت 96 رئیسی و یا قالیباف برکرسی ریاست جمهوری اسلامی تکیه زده باشد و پیامدهای داخلی و خارجی آن چنان دشوار است که عده ای از هموطنان (به ویژه در خارج از کشور) همچنان حرفهای نخ نمای گذشته را تکرار می کنند که «هیچ فرقی نمی کند»؟ آیا می خواهیم اشتباه شورای دوم و انتخابات 84 را تکرار کنیم؟ آیا تجربه ویرانگر و ایران بر بادده هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد برای نسل ما (و حتی نسل های بعد) کفایت نمی کند؟ به مصداق ضرب المثل قدیمی مان از یک سوراخ مار چند بار باید گزیده شویم؟nبه پرسش مقدر مخاطبان عزیز پاسخ دهم که هیچ یک از دلایل تحریمی ها و مرددها مبنی بر عدم دموکراتیک بودن انتخابات ایران و هزار و یک دلیل دیگر در نقد و رد اساس انتخابات مرسوم در جمهوری اسلامی (که من خود با غالب آنها موافقم) حداقل تا اطلاع ثانوی دلیل موجهی برای بی تفاوتی و تحریم و عدم شرکت در پای صندوق رأی نیست. اگر تحریمی مؤثر سازماندهی شود؛ تحریمی که آثار عملی اش بیش از شرکت در انتخابات باشد، صد البته می توان موافق بود. nدر پایان، با چشم پوشی از این که حسن روحانی کیست و در این چهار سال چه کرده و در چهار سال آینده چه می تواند بکند، می گویم حداقل یک دلیل برای شرکت در انتخابات جاری و رأی به حسن روحانی کفایت می کند و آن این که برای مردم و به ویژه روشنفکران و آزادیخواهان و حامیان روش و منش اصلاح طلبی، برای تسریع در جهت گذار از استبداد و حکومت فردی خودکامه به دموکراسی و حکومت ملی و مردمی، لازم است صدایی در ساختار قدرت و حاکمیت مستقر وجود داشته باشد؛ صدایی که به طور نسبی و در حد مفید صدای بی صدایان باشد. در دوران خاتمی اصطلاح «گفتاردرمانی» باب شده بود و من در همان زمان می گفتم در شرایط بسته و انسداد سیاسی «گفتاردرمانی» نیز خود مفید است و در واقع نوعی کنش اجتماعی و سیاسی کم و بیش مؤثر است. به ویژه وقتی که کسی در قد و قامت رئیس جمهور (که به هر دلیل منتخب مردم است) صدای بخشی بزرگ از آحاد جامعه را بازتاب می دهد. اکنون حسن روحانی (به گواهی کارنامه چهار ساله و گفتارهای اخیرش) می تواند در محدوده ای (در حد مطلوب و نه البته ایده آل) برای چهار سال دیگر بازتاب دهنده این صدا باشد. در فضای کنونی ایران، که تقریبا مجالی برای دگراندیشان غیر حکومتی باقی نمانده است، چنین صدایی می تواند به تحرکات بیشتر اجتماعی و مدنی و سیاسی فرهنگی کمک کند و در چنین فضایی می توان امیدوار بود و گام های مؤثرتری برداشت. nn
اعمال فشار روزافزون بر فعالان جنبش سبز؛ محکومیت ایران در کمیته سوم حقوق بشر سازمان ملل
یکشنبه 2 آذر 88 / 22 نوامبر 2009 1 کمیته سوم سازمان ملل با 74 رأی موافق و 48 مخالف و 59 ممتنع ایران