محرم، عزاداری و کاسبان مذهب

چندی پیش در آغاز اوج گرفتن پاندمی «کرونا» (کویدو – ۱۹) و ضرورت قرنطینه شدن شهر قم و اماکن زیارتی و به اصطلاح مذهبی، جنجالی درگرفت و عده ای رگ غیرت دینی شان سخت جنبید و فریاد «وااسلاما» سر داده و با هر نوع اعمال محدویت در چنان مکانهایی را برنتافته و مخالفت کردند.
هرچه بود گذشت اما اکنون هنوز محرم از راه نرسیده باز داستان کهنه و جدال پیشین در حال تکرار شدن است. یکی از مراجع دینی اعلام می کند که وزارت بهداشت و حسن روحانی نمی توانند مانند رضاخان عزاداری را ممنوع کنند و باید عزاداری ها عملی شود ولو این که هزاران انسان بر اثر ابتلا به بیماری کرونا بمیرند و واعظ مشهوری فتوای شرعی می دهد که «عزاداری افضل واجبات است».
چنین می نماید که این بار حضرات کوتاه نخواهند آمد و تن به تعطیلی و حتی محدودیت مفیدی نخواهند داد. به یک دلیل تاریخی و اقتصادی روشن و آن هم بعد اقتصاد و تجارت و حفظ منافع «کاسبان مذهب» است. هر چیزی می تواند «کاسبان»ی داشته باشد ولی بی تردید مذهب نهادینه شده بیشترین استعداد کاسبی را دارد.
تاریخ ادیان و مذاهب در تمام اشکالش از کهن ترین دوران تا کنون به روشنی نشان می دهد نهاد دین که در قالب انواع متولیان دینی (شمن ها و جادوگران و موبدان و خاخام ها و روحانیون و علمای اسلامی – فقیه و مفتی و قاضی و واعظ و روضه خوان و مداح-) تعین تاریخی یافته است، همواره ابزاری برای کسب مال و مقام و منزلت اجتماعی و دیگر وجوه کسب منافع بوده و هست. معابد مذهبی در اشکال مختلف آن در طول تاریخ (آتشکده ها و بتکده ها و کنیسه ها و کلیساها و مسجدها و امام زاده ها و . . .) غالبا به دست ارباب قدرت ساخته و اداره شده و منافع سرشاری را نیز در ابعاد متنوع و سودمند برای این اربابان و سروران داشته و دارد.
حال در وضعیت کنونی و در جمهوری روحانی و نظام ولایی ایران، که به تعبیر شریعتی مثلث زر و زور و تزویر در یک تندیس تجمیع شده است، نهاد مذهب و تولیت معابد و اجرای شعائر بیش از همیشه مکسب کاسبان دین است. از این رو اگر آقایان از اعمال محدودیت ماه رمضان اندکی کوتاه می آیند از محرم و عزاداری های با شکوه نخواهد گذشت چرا که برای اینان و البته بیشتر طبقه کاسب مداحان فصل کسب بسیار پرسود است. از آنجا که حضرات خود را نماد اسلام و اصلا خود اسلام می دانند، معنای سخن مشهور آیت الله خمینی بیشتر فهمیده می شود که: این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است!
در این میان مثلا فلان واعظ کاسب نمی داند که صرفا با معیار فقهی عزاداری برای امام حسین نه تنها واجب نیست بلکه حتی در چهارچوب احکام خمسه مستحب هم نیست و حداکثر «جایز» است و آن هم البته مشروط به عدم صدور فعل حرام شرعی؟! آنگاه در این معادله، دعوی «افضل واجبات» از کجا پیدا شده است؟ مبنا و استدلال فقهی ایشان چیست؟ آیا او این اندازه بی اطلاع و بی سواد است؟ به گمانم چنین نیست بلکه راز مگو همان محدود شدن احتمالی مکسب و کسب است.
برای روشن شدن عمق فاجعه لطفا گزارش زیتون با عنوان «رئیس ستاد کرونا و منبری سال های دور» به قلم سولماز ایکدر را حتما بخوانید.
چهارشنبه ۸ مرداد ۹۹