اشاره این متن پاسخ مکتوب من است به پرسش های مکتوب رادیو فردا در باره انجمن و نشریه انجمن آزادی اندیشه که در تاریخ 28 جون در همان سایت منتشر شده است
۱- اصلی‌ترین انگیزه شما و همکاران‌تان از تشکیل انجمن آزادی اندیشه چه بوده است؟
اشکوری: در اساسنامه انجمن به تفصیل و دقیق در باره انگیزه های تأسیس «انجمن آزادی اندیشه» توضیح داده شده و اخیرا آقای کردوانی دبیر نشریه آزادی اندیشه نیز در این باب شرح وافی به مقصود ارائه کرده است. گزیده آن این است که این انجمن می خواهد از طرق مختلف و در حد توان خود بین روشنفکران و پژوهشگران عرصه های مختلف علوم انسانی و اجتماعی در داخل و خارج از کشور تبادل و تعامل فکری و فرهنگی ایجاد کند و نوعی همگرایی و پیوند علمی و فکری بین جریانهای مختلف روشنفکری و پژوهشی پدید آورد. به ویژه برای بنیادگذاران انجمن بسیار مطلوب بوده و هست که دو جریان فعال و اثرگذار روشنفکران و پژوهشگران عرفی و مذهبی ایرانی را به هم نزدیک کرده و بین سخنگویانشان گفتگوهای سازنده ای را تقویت کند. گفتن ندارد که نواندیشان مسلمان در تحولات جاری و آینده نقش مهمی بر عهده دارند و در تغییرات اجتماعی سلوک ایرانیان می توانند نقشی مثبت و مفید داشته باشند. تعامل و ارتباط و همگرایی این جریان با نحله های مختلف روشنفکران سکولار روند آزادی خواهی و رهایی بخشی جامعه ایرانی را هموار می کند. البته یکی از ابزارهای این همگرایی نشریه آزادی اندیشه و همگاری فکری و قلمی این جریانهاست و بعدها (البته در صورت جمع امکانات) از ابزارها و امکانات دیگر (مانند کنفرانسها و پژوهشهای مشترک و . . .) برای این گفتگوها استفاده خواهد شد.
۲- در نخستین شماره از نشریه آزادی اندیشه٬ نوشته شده که «رسالت نخست علوم انسانی آگاه کردن انسان‌ها و توضیح پدیده‌ها و تغییرات اجتماعی» است. آیا انجمن آزادی اندیشه هم برای خود رسالتی قائل است؟
اشکوری: روشن است که رسالت «انجمن آزادی اندیشه» و «نشریه آزادی اندیشه» به مثابه یکی از زیر مجموعه های انجمن و به تعبیری قلب انجمن و یکی از عوامل پیوند اعضای انجمن و نیز انجمن و جامعه روشنفکری (استادان، دانشجویان، نویسندگان، پژوهشگران)؛ همان تقویت و تعمیق علوم انسانی و اجتماعی در جامعه ایرانی (داخل و خارج) است؛ و اگر یکی از رسالت های علوم انسانی «آگاه کردن انسان ها و توضیح پدیده ها و تغییرات اجتماعی» باشد، رسالت انجمن نیز کمک به تحقق همان ایده و البته با استفاده از ابزارها و امکانات موجود در چهارچوب اساسنامه است.
۳- فارغ از آگاهی‌بخشی٬ آیا انجمن قصد و توان آن را دارد که به دانشجویان و علاقمندان به تحصیل در رشته‌های مختلف علوم انسانی در ایران کمک‌های مشخصی ارائه کند؟
اشکوری: در مورد قصد کمک انجمن تردید نیست ولی این که در عمل چه خواهد کرد و چه می تواند بکند، فعلا نمی توان چیزی گفت. باید دید که دوستان اعضای انجمن و نیز استادان و پژوهشگران ایرانی مقیم و فعال در خارج از کشور، که خوشبختانه کم نیستند، تا کجا حاضر اند که پای در میدان بگذارند و همت کنند. «آری به اتحاد جهان می توان گرفت»! انجمن یک آغاز و یک نهاد و در واقع بستری است برای تکاپوها و تلاش های علاقه مندان اما موفقیت اهداف اساسنامه ای آن به امور مختلفی بستگی دارد که فعلا چندان قابل پیش بینی نیست.
۴- انجمن به چه صورتی می‌خواهد بین متخصصان علوم انسانی در خارج و داخل از ایران ارتباط برقرار کند؟
اشکوری: چنان که گفته شد، تا «اسباب بزرگی همه آماده» نشود، چیزی نمی توان گفت و وعده ای نمی توان داد، ولی می توان گفت: ایرانیان داخل و خارج به هرحال اعضای یک پیکر اند و به هر تقدیر و در اشکال مختلف با هم در ارتباط و تعامل اند و بدین ترتیب متخصصان علوم انسانی و پژوهشگران دیگر عرصه ها هم بیش و کم ارتباط فیزیکی و عملی با هم دارند و هم از طریق گفتارها و نوشتارهای منتشر شده در جهان مجازی و واقعی با هم در تماس و در داد و ستد علمی و فکری هستند و البته انجمن آزادی اندیشه و نشریه تئوریک آن می تواند یکی از بسترهای مناسب برای تقویت این داد و ستدها باشد. افزون بر آن، چنان که در اساسنامه آمده است، می توان با برگزاری سمینارها و کنفرانس های خاص، این تماس و ارتباط را تقویت کرد و گسترش داد. نیز استادان و محققان ایرانی عضو انجمن می توانند به دانشجویان ایرانی تازه وارد در خارج از کشور کمک کنند تا کمتر دچار مشکل شوند و بهتر بتوانند درس بخوانند و یا تحقیق و پژوهش کنند.
۵- برای انتشار مقاله در نشریه آزادی اندیشه٬ چه معیارهایی وجود دارد و آیا انتشار مقالات تالیفی برای شما در اولویت قرار دارد یا ترجمه؟
اشکوری: شرایط انتشار مقالات در نشریه آمده است. در این میان شاید دو معیار مهمترین باشند: اعتبار علمی و تحقیقی و وافی به مقصود مقالات و ساختار مقاله ای مناسب و قابل قبول. البته بیفزام که شیوایی قلم و نیز گزیده گویی نیز از معیارهای لازم خواهد بود. چنان که گفته شده هر مقاله ای به وسیله دو صاحب نظر در موضوع هر مقاله ای، نوشته را خواهند خواند و در صورت اختلاف نظر بین آن دو، صاحب نظر سوم تکلیف را روشن خواهد کرد. طبعا مقالات تألیفی در اولویت اند ولی ترجمه مقالات غیر پارسی و انتشارشان در یک نشریه پارسی زبان نیز کم و بیش حکم مقالات تألیفی و چاپ نخست را دارند.
۶- سایت انجمن از چه زمانی در دسترس عموم قرار خواهد گرفت؟
اشکوری: از آنجا که طبق تجربه کارها اغلب طبق برنامه پیش نمی رود، نمی توان روزی را برای رونمایی از سایت مشخص کرد ولی احتمالا تا دو هفته دیگر سایت انجمن نیز رؤیت خواهد شد.
۷- فکر می‌کنید انجمن آزادی اندیشه تا چه اندازه می‌تواند اثر دخالت‌های ایدئولوژیک و سازمان‌یافته حکومتی در حوزه علوم انسانی در ایران را کم‌رنگ کند؟
اشکوری: این امر بستگی دارد به جمع امکانات و میزان موفقیت عملی انجمن و تیراژ نشریه و استقبال از آن به ویژه در داخل کشور. واقعیت این است که با حکومتی مواجه ایم که با علوم انسانی به دلایل کاملا شناخته ای سر ستیز دارد و تلاش می کند شاخه های مختلف علوم انسانی و اجتماعی را نابود و حداقل بی اثر و کم اثر کند و صد البته بیشترین امکانات مادی و معنوی را نیز در اختیار دارد و طبعا مقابله با این ماشین عظیم ایدئولوژیک دولتی کار دشواری است. با این حال امید می رود انجمن و نشریه آن بتواند در حد توان خود از تلاش بی امان دولتی برای تضعیف علوم انسانی بکاهد و مداخله ای ویرانگر را اندکی کم رنگ کند. به ویژه در شرایط کنونی، که به برکت شاهراههای ارتباطی مرزها تا حدودی برداشته شده و تیغ سانسور کندتر شده است، امکان اثرگذاری در فضای فکری و فرهنگی و سیاسی کشور بیشتر شده است.
۸- علاوه بر برخی چهره‌های شناخته‌شده حوزه اندیشه سکولار٬ در میان اعضای هیات مدیره انجمن آقایان حسن یوسفی اشکوری و محسن کدیور هم دیده می‌شود. آیا قرار است به واسطه این انجمن بین روشنفکران عرفی و دینی تعامل برقرار شود و این به معنای پذیرش جریان روشنفکری دینی از سوی جریان روشنفکری عرفی است؟
اشکوری: اول بگویم جناب آقای دکتر کدیور عضو انجمن هستند اما در هیئت مدیره عضویت ندارد. اما فکر نمی کنم بحث پذیرفتن جریانی از سوی جریان دیگر در میان باشد. هرچند متأسفانه دیری است که بین دو نحله روشنفکران عرفی و مذهبی فاصله افتاده و در دوران جمهوری اسلامی (به دلایل خاص سیاسی و سرکوبی حکومتی) این فاصله بیشتر شده است ولی در سالیان اخیر نوعی همکاری فکری و قلمی در قالب سمینارها و کنفرانس ها و یا در نشریات بین نواندیشان مسلمان و متفکران و روشنفکران عرفی پدید آمده است. مسئله مهم برای ما این است که این گفتگوهای سازنده و همکاری های خلاق و صمیمانه هر چه بیشتر شود چرا که تغییر اوضاع آینده و رهایی مردم ایران از اسارت جهل و جور و جوع در گرو همکاری های مداوم و عمیق این دو جریان خواهد بود.