پاسخ هایی برای اندیشیدن 41-چرایی تغییر قبله

در حال مطالعه بودم که به مطلبی برخوردم مبنی بر این که پس از نزول یک آیه قبله را که به سوی بیت المقدس بود به سوی کعبه تغییر داد. سئوالی که برای من پیش آمده این است که در زمان اقامت پیامبر در مکه، پیش از هجرت، جهت قبله کدام سو بود و چه زمانی به سوی بیت المقدس تغییر کرد. آیا ممکن است، این گونه که در کتب نویسندگان آلمانی می خوانم، جهت قبله زمانی از بیت المقدس به سوی کعبه تغییر کرد که یهودی ها مورد غضب قرار گرفته بودند؟nnبا عرض سلامnدر مورد تغییر قبله. آنچه قطعی می نماید این است که در سال دوم هجرت قبله از بیت المقدس به مکه و کعبه تغییر پیدا کرده است. اما در پیرامون این رخداد مهم، مانند دیگر رخدادهای صدر اسلام، داستانها و تحلیل ها و تفسیرهای مختلف پدید آمده است. طبق یک روایت این تحول با نزول آیاتی (آیات 142-144 بقره) بین دو نماز ظهر و عصر در روز نیمه رجب یا شعبان سال دوم هجرت رخ داده است. این که پیش از آن پیامبر به کدام قبله نماز می خوانده دقیقا دانسته نیست. گرچه برخی منابع نقل کرده اند که در مکه به سوی کعبه نماز گزارده می شد و در مدینه به بیت المقدس متحول شد ولی نظر غالب و مشهور این است که در مکه نیز بیت المقدس قبله بوده است. nاما این که دلیل این تغییر چه بوده باز دقیقا روشن نیست. گرچه در خود آیات یاد شده اشاراتی مبهم به دلایل این تغییر دارد اما در مجموع از منظرهای مختلف تاریخی و سیاسی و حتی ملی عربی بدان توجه شده و کسانی تلاش کرده اند که چرایی آن را تبیین کنند. نظر مشهور این است که پس از تیرگی روابط بین محمد (ص) و مسلمانان و یهودیان (به ویژه پس از ماجرای یهودیان بنی قینقاع) این تحول رخ داده و برخی بر عکس معتقدند که همین تغییر سبب سردی روابط شده است. با این همه یک چیز مسلم است و آن این است که این رخداد پیوند یهودیان و تا حدودی مسیحیان را با اسلام گسست و به ویژه یهودیان را از رشد و تقویت شان در پرتو دین تازه ناامید کرد و پس از آن روابط هرچه بیشتر تیره و خشن شد. در عین حال خانم فاطمه مرنیسی، محقق تونسی در کتاب خود «زنان پرده نشین و مردان جوشن پوش»، نظر کاملا متفاوتی دارد. او بر این نظر است که پیامبر از آغاز در اندیشه ایجاد یک هویت کامل عربی بود و با این کار پروژة خود را به کمال رساند. در هرحال در این گونه امور نمی توان قاطعانه نظر داد هرچه هست حدس و گمان است و در این میان فقط می توان هر نظر معقول تر و مستندتری را ترجیح داد. nn

Share:

More Posts

Send Us A Message