اما دولت کودتا و رئیس آن هیچ سخنی نگفتند و فقط با تأخیر رئیس مجلس چند جمله تسلیت گفت. البته برخی مراجع قم از جمله صانعی، موسوی اردبیلی، گرامی، صافی، شبیری زنجانی و بیات زنجانی به منزل منتظری رفته و تسلیت گفتند. جالب این که کسانی چون مکارم و سبحانی و وحید خراسانی و نوری همدانی و جوادی آملی اصلا سخنی نگفتند و در تشیع جنازه نیز شرکت نکردند. واقعا این اندازه تفرقه و بی اعتنایی به مصالح صنفی و طبقاتی روحانیت و نهاد سنتی مرجعیت سابقه ندارد. این آقایان فکر نمی کنند که این ملاحظات و این اندازه وابستگی به نهاد حکومت، فردا برای خودشان نیز دردسر ساز خواهد بود؟
اما دیروز در قم تشیع جنازه باشکوهی از منتظری انجام شد. ظاهرا حکومت چاره ای نمی دید که به صورت کنترل شده اجازه دهد تشییع انجام شود. احتمالا خامنه ای نیز برای جلوگیری از خشم ویرانگر مردم و وقوع حوادث تلخ با انتشار همان تسلیت مصلحتی راه چنین کاری را باز کر
اما دولت با تمام توان کوشید مطبوعات از انتشار اخبار مربوط به منتظری و مراسم جلو بگیرد و حتی مأموران به چاپخانه ها رفتند و مطالب را کنترل کردند و گفتند در صفحه اول هیچ عکس و مطلبی نیاید و فقط بیانیه رهبر چاپ شود و اطلاعیه های خاتمی و موسوی و کروبی نیز منتشر نشود. از سوی دیگر تلاش کردند از رفتن مردم تهران و دیگر شهرها به قم جلو بگیرند. افراد زیادی از بین راه تهران و مشهد و تبریز و جاهای دیگر باز گرداندند و شماری را دستگیر کردند.
با این همه جمعیت زیادی در قم گرد آمدند که از پانصد هزار نفر تا یک میلیون نفر گفته شده است. شماری از علما و سیاستمداران اصلاح طلب و مهندس سحابی و برخی دوستان نهضتی و ملی – مذهبی و نیز دو نماینده از سوی هاشمی رفسنجانی و یک نفر از سوی خاتمی و نیز موسوی و کروبی شرکت کردند. آیت الله شبیری زنجانی در حرم بر جنازه نماز خواند و او را در کنار فرزندش محمد دفن کردند.
پس از مراسم تشییع شعارهای تندتر داده شد. جز شعارهای متداول این ایام چون «یاحسین / میر حسین» شعارهایی دیگر نیز داده شده است که برخی از آن ها را که اکنون به یاد می آورم یادداشت می کنم:
عزا عزاست امروز / منتظری مظلوم پیش خداست امروز
عزا عزاست امروز / ملت سبز ایران صاحب عزاست امروز
مرجع شهیدم / رأیتو پس می گیرم
منتظری، منتظری، راهت ادامه دارد / حتی اگر دیکتاتور بر ما گلوله بارد
تسلیت کینه ای، نمی خوایم، نمی خوایم (اشاره به پیام تسلیت خامنه ای)
منتظری، منتظری / آزادیت مبارک
این ماه ماه خون است / یزید سرنگون است (در تهران میدان محسنی گفته می شد: سید علی سرنگون است)
یا مهدی / شیخ مهدی (ظاهرا این شعار در برابر شعار یاحسین میر حسین ساخته شده است که البته جا نمی افتد)
در حین تشییع گروه هایی از لباس شخصی ها و چماقداران نشان دار نیز با بلندگوه های قوی شعارهایی در حمایت از خامنه ای و علیه منتظری می دادند و تلاش می کردند در کار مردم اخلال کنند که به دلیل قلت افراد موفق نشدند. اما پس از پایان مراسم این افراد و گروه های بسیج شده فعال تر شده و در گوشه و کنار با افراد درگیر شده و برخوردهایی رخ داده است. بویژه به ماشین موسوی حمله کرده و شیشه ماشین را شکسته و بین محافظان ایشان و محاجمان زد و خوردهایی صورت گرفت.
در مجموع می توان گفت روز قدرت نمایی مردم بود. اما شب که قرار بود در مسجد اعظم قم مجلس ختم برگزار شود به دلیل هجوم بسیجی ها و اشغال مسجد به دست ایادی حکومت برگزار نشد. به نظر می رسد برنامه شان تحمل در حد تشییع جنازه بوده است و ندا آمده است که دیگر بس!
یادداشت های روزانه – ادامه قسمت یکصدو هشتاد و ششم
یکشنبه 5 اسفند 1403