چه کسی باید مردم را به بهشت ببرد؟

علی سوداییnnبی بی سی     دوشنبه 12 خرداد 93-2 ژوئن 2014nnاز حدود دو هفته پیش که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران کلیکگفت “نمی‌توان با زور و شلاق مردم را به بهشت برد” در زمین سیاست ایران گرد و خاکی به پا شده است.nnحرف‌های آقای روحانی صدای چهره‌های محافظه‌کار و سنتی را در ایران در آورد. با این وجود او عقب ننشست و دوباره کلیکگفت: “بعضی بیکار هستند و دچار توهمات می‌شوند… مدام غصه دین و آخرت مردم را می‌خورند.”n

nهرچند که او مستقیما نگفته منظورش از این عده کیست، اما دو مورد از مهمترین واکنش‌ها به صحبت‌هایش توسط احمد خاتمی و احمد علم‌الهدی، در نماز جمعه‌های تهران و مشهد عنوان شده بود.nnآقای روحانی گفته: “عده‌ای مدام غصه دین و آخرت مردم را می‌خورند، در حالی که نه می‌دانند دین چیست و نه آخرت.”nnاحمد خاتمی عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری و احمد علم‌الهدی هم نماینده این مجلس است. “اجتهاد” در حد توانایی استنباط برخی مسائل فقهی، یکی از شرایط نمایندگان مجلس خبرگان است.n

بهشت اجباری

nحسن روحانی می‌گوید نباید در زندگی مردم دخالت کرد “ولو به خاطر دلسوزی”. او می‌خواهد “مردم خودشان راه بهشت را انتخاب کنند.”n

nدر مقابل احمد علم‌الهدی می‌گوید: “شلاق که سهل است، با همه قدرت جلوی کسانی که مانع بهشت رفتن مردم شوند خواهیم ایستاد.”nnاحمد خاتمی هم گفته که هرچند با این نکته موافق است که جمهوری اسلامی “مکتب منطق و استدلال است و مکتب شلاق نیست” اما این به آن معنا نیست که “مردم را آزاد بگذاریم هر کاری خواستند بکنند.” او تاکید کرده: “اصلا رسالت حکومت دینی همین هست که جاده بهشت را صاف کند.”nnحرف‌های آقای روحانی فقط با موضع امامان جمعه نیست که متفاوت به نظر می‌رسد؛ کمتر از دو هفته قبل از صحبت‌های او آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، کلیکگفته بود: “گاهى شنیده می‌شود کسانى در گوشه‌ و کنار وقتى صحبت از هدایت و راهنمایى و بیان حقایق دینى و مانند اینها می‌شود، می‌گویند آقا، مگر ما موظفیم مردم را به بهشت برسانیم؟”nn”خب بله! بله، همین است. فرق حاکم اسلامى با حکام دیگر در همین است: حاکم اسلامى می‌خواهد کارى کند که مردم به بهشت برسند.”nnالبته آقای خامنه‌ای هم در موضعی مشابه آقای روحانی گفت: “اینجا بحث زور و فشار و تحمیل نیست، بحث کمک کردن است.”nnحسن یوسفی اشکوری، پژوهشگر دینی و نماینده دوره اول مجلس پس از انقلاب ۵۷، می‌گوید این اختلاف نظر بنیادی و جدی است و ریشه در بحث‌های سال‌های انقلاب، به ویژه درباره “ولایت فقیه” دارد.n

nآیت‌الله خمینی، رهبر پیشین جمهوری اسلامی، در نخستین سخنرانی خود پس از بازگشت به ایران از مردم خواست به مجانی شدن آب و برق دلخوش نباشند و وعده داد که “معنویات و روحیات” ایرانیان را عظمت دهد.nnاو گفت: “شما را به مقام انسانیت می‌رسانیم. اینها شما را منحط کردند؛ اینقدر دنیا را پیش شما جلوه دادند که خیال کردید همه چیز این است. ما، هم دنیا را آباد می‌کنیم و هم آخرت را.”nnآیت‌الله خمینی، چند روز قبل از آن و در کلیکنوفل‌لوشاتو هم از این که عده‌ای را باید با زنجیر به سمت بهشت و سعادت کشید دفاع کرده بود.n

دولت دینی و دین دولتی

nاین دیدگاه‌ها پیشتر هم توسط مخالفان حکومت، روشنفکران مسلمان و حتی مقام‌های حکومتی چون محمد خاتمی نقد شده‌اند، اما آقای یوسفی اشکوری معتقد است که بیان آنها در سطح حسن روحانی و آن هم “به این صراحت و به این گزندگی بی‌سابقه است.”nnآقای روحانی در توضیح حرف‌‌هایش گفته است: “دولت دینی خیلی دولت خوبی است ولی دین دولتی را نمی دانم. دین را نباید به دست دولت بدهیم.”nnاین در حالی است که چند ماه پیش آیت‌الله خامنه‌ای در جلسه‌ای که آقای روحانی هم حضور داشته، کلیکگفته بود: “دولت دینی با دین دولتی هیچ فرقی ندارد.”nnرئیس جمهور ایران و نزدیکانش به داشتن رفتار سیاسی عملگرایانه و میانه‌روانه مشهورند و شاید به همین دلیل نخواهند بر اختلاف نظر بر سر بهشت و جهنم اصرار کنند. اما در مقابل محافظه‌کاران و هواداران رهبر ایران در مواردی اختلافات کوچکتر از این را به جنجال‌های سیاسی بزرگ تبدیل کرده‌اند.nnحسن یوسفی اشکوری می‌گوید بیان نگرانی برای بهشت و جهنم شهروندان دو انگیزه دارد: “یکی جنبه اعتقادی مذهبی است، به ویژه بین علمای سنتی که دنبال قدرت نیستند. اما انگیزه دیگر تامین منافع سیاسی است.”nnآقای اشکوری معتقد است: “درون خود جمهوری اسلامی و جناح‌های حکومتی انگیزه اصلی در اکثریت این دعواها حفظ قدرت و ابزارهای حکومت است.”