پاسخ هایی برای اندیشیدن 68-چرا گاه کارها بر خلاف برنامه ها انجام می شود؟

پرسش:nگاهی انسان همه عوامل مادی را کنترل می کند برای رسیدن به هدفی ولی ناگهان اتفاقی غیر قابل پیش بینی مانع رسیدن به هدف می شود شما علتش را چه می دانید؟nnپاسح:nدر این گونه امور هیچ چیز روشن نیست و هیچ پاسخ آماده ای وجود ندارد. چرا که ما آدمیان نه از اسرار این جهان و رازها و رمزهای بی نهایت آن چیزی می دانیم و نه به ویژه می توانیم از آینده های دور نزدیک خبری موثق داشته باشیم و نه حتی اگر چیزکی بدانیم برای تعلیل و تبیین چرایی حوادث و پدیده ها کفایت می کند.nبا این همه، در تبیین چرایی رخدادها، جهان بینی و باورهای پیشینی و فلسفی افراد نقش دارند و هرکس به مقتضای مشرب فکری و فلسفی و جهان بینی و انسان شناسی خود می تواند نوعی پاسخ برای این گونه امور پیدا کند. یکی به جبر و قضا و قدر حواله می دهد و دیگری به تصادف و سومی به اراده و مشیت خداوند و حکمت خفیه حوادث. به ویژه دیدگاه مذهبی ها عمدتا این است که این جهان گرچه «کهنه کتابی است که اول و آخرش افتاده» و ما از آن هیچ نمی دانیم، اما، از آنجا که به طور قطعی و پیشینی می دانیم و یا باور داریم که این عالم حساب و کتابی دارد و حداقل این است که به تعبیر قرآن «بازیچه» (لهو ولعب) آفریده نشده و هر رخدادی بر اساس حکمتی و مصلحتی است، لاجرم اگر من هم تصمیم به کاری گرفتم و تمام مقدمات لازم را فراهم کردم، و نشد، بدون دلیل نبوده است. بر اساس پیش فرض دیگر، هر امری که با اراده و مشیت الهی باشد، بی تردید دارای مصلحتی است و به ویژه در مورد انسانها خداوند همواره مصالح بندگان را در نظر دارد و برای آدمیان خیر می خواهد، پس حتما باید خیری در میان باشد که فلان طور خواستیم و طور دیگری شد. بر این مبناست که از قول امام علی نقل شده که «عرفت الله فی فسخ العزائم» (خداوند را از طریق تغییر اراده ها شناختم». nالبته در اینجا مبحث مهم و پیچیدة جبر و اختیار پیش می آید که نمی توانیم وارد آن بشویم. اما اجمالا برای رفع هر نوع شبهه ای باید گفت که ما آدمیان دارای اراده و اختیار آزادیم و به همین دلیل مسئول تصمیم و رفتارمان هستیم، اما، در اموری که از درک و شناخت ما خارج است، ما مسئولیتی نداریم. پرسش شما در قلمرو اموری قرار دارد که از حیطة تشخیص و اراده و اختیار ما خارج است. در عین حال باید مراقب بود که در دام جبرگرایی مطلق و کور نیفتیم که خود دامی است خطرناک و موجب انواع بدفهمی ها و بدعملی ها. nدر هرحال این نوع پرسش ها پیچیده و رازآلود است و قطعا با این چند جمله نمی توان رفع ابهام کرد. هرچند می دانیم که حداقل به سادگی قابلیت رفع ابهام هم ندارند. n